دانشنامه اسلامی
قصه ذوالقرنین از قصه های اقوام گذشته است. قرآن کریم سه بار از « ذوالقرنین » نام برده و داستان او را ضمن آیات ۸۲ - ۹۶ سوره کهف بیان کرده و سپس به بیان این داستان پرداخته است که قریش برای آزمودن پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم با یهودیان مدینه مشورت و سه مسئله را با راهنمایی آنان مطرح کردند:۱. تاریخچه اصحاب کهف؛ ۲. مسئله روح؛ ۳. سرگذشت ذوالقرنین.
اصل داستان
خداوند در پاسخ به آنان درباره ذوالقرنین چنین فرمود: خداوند در زمین به او قدرت و حکومت داد و همه وسایل حکمرانی را برای او فراهم ساخت. او در سفری به طرف مغرب، به جایی رسید که احساس کرد خورشید در چشمه یا دریای تیره و گل آلودی فرومی رود، و در آن جا گروهی از انسان های نیک و بد را یافت. خداوند به او فرمود: آیا می خواهی آن ها را مجازات کنی یا طریقه نیکویی را در میان آن ها انتخاب کنی؟ او گفت: کسانی را که ستم کرده اند مجازات خواهیم کرد، و اما کسانی را که ایمان آورند و عمل صالح انجام دهند پاداش نیکویی خواهیم داد.او سفر خود را به غرب پایان داد و سپس عزم شرق کرد و با استفاده از اسباب و وسایل در اختیارش به راه خود ادامه داد تا به خاستگاه خورشید رسید و در آن جا دید خورشید به جمعیتی طلوع می کند که جز آفتاب برای آن ها پوششی نیست و زندگی آن ها بسیار ابتدایی است. او باز هم به سفر خود ادامه داد تا میان دو کوه رسید و با گروهی مواجه شد که هیچ سخنی را نمی فهمیدند.آن ها که از ناحیه دشمنان خونخوار و سرسختی به نام یاجوج و ماجوج در عذاب بودند، مقدم او را گرامی داشته، دست به دامان او شدند و چنین شکایت کردند که یاجوج و ماجوج در این سرزمین فساد می کنند، و از او خواستند برای مقابله با آن ها سدی بسازد. ذوالقرنین به آن ها گفت به کمک مالی شما نیازی ندارم؛ اما مرا یاری کنید تا به این هدف برسم، و سپس دستور داد قطعات بزرگ آهن را برای او بیاورند و آن ها را به نحو مقتضی قرار داد و سپس دستور داد برای او مس ذوب شده بیاورند تا روی سد بریزد.
مهم ترین اقوال درباره ذوالقرنین
محققان و قرآن پژوهان از دیرباز درباره شخصیت تاریخی و عینی ذوالقرنین و تطبیق او بحث کرده اند؛ ولی هنوز هم این کاوش ها به نتیجه نهایی نرسیده است. مهم ترین اقوال درباره ذوالقرنین چنین است:۱. او اسکندر مقدونی است که فتوحات بسیاری را در شرق و غرب جهان انجام داد و اسکندریه های متعددی برپا ساخت.۲. او یکی از پادشاهان یمن به نام « تبع » بود. (نظریه اصمعی، ابن هشام و ابوریحان بیرونی ).۳. ذوالقرنین همان کورش کبیر پادشاه هخامنشی است.به هر حال، ذوالقرنین از شخصیت های محبوب قرآن کریم است.
