دشت مُغان یا جلگه مغان، منطقه‌ای حاصلخیز و استراتژیک در شمال غربی ایران است که در شمالی‌ترین قسمت استان اردبیل واقع شده و از نظر جغرافیایی در ساحل جنوبی رود ارس و غرب دریای خزر قرار دارد. این دشت به دلیل ویژگی‌های طبیعی و تاریخی‌اش، در طول تاریخ مورد توجه بوده است.
موقعیت جغرافیایی
دشت مغان در شمالی‌ترین نقطه ایران، در استان اردبیل، واقع شده است. رودخانه ارس که از بخش شمالی آن عبور می‌کند، مرز طبیعی میان جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان را تشکیل می‌دهد. این دشت از شمال و شرق با جمهوری آذربایجان، از جنوب با شهرستان مشگین‌شهر و از غرب با ارسباران همسایه است. بخش اعظم این جلگه اکنون در جمهوری آذربایجان قرار دارد، اما قسمت‌هایی از آن در ایران، به ویژه در شهرستان‌های پارس‌آباد، بیله‌سوار، گرمی، انگوت، اسلام‌آباد، اولتان و بابک واقع شده است.
ویژگی‌های طبیعی و اقلیمی
دشت مغان با مساحتی حدود ۳۵۰ هزار هکتار در ایران، دارای خاکی غنی و حاصلخیز است که برای کشاورزی بسیار مناسب می‌باشد. آب و هوای نیمه‌مرطوب و بارش‌های مناسب، این منطقه را به یکی از قطب‌های کشاورزی ایران تبدیل کرده است. وجود رودخانهٔ ارس به عنوان منبع اصلی آب، امکان آبیاری زمین‌های کشاورزی را فراهم می‌آورد.
اهمیت تاریخی و فرهنگی
دشت مغان در طول تاریخ، به ویژه در دوران‌های مختلف اسلامی، به عنوان منطقه‌ای استراتژیک و مهم شناخته می‌شده است. این منطقه به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص، همواره مورد توجه حکومت‌ها و اقوام مختلف قرار داشته است. وجود آثار تاریخی و فرهنگی در این دشت، گواهی بر اهمیت آن در تاریخ ایران و منطقه است.
