دانشنامه اسلامی
تقریباً در نیمه سده سوم از هجرت، در شهر قم، که به عنوان حرم اهل بیت علیهم السلام از شهرت بسزایی برخوردار بود، در یکی از خاندان های رفیع شیعه، کودکی دیده به جهان گشود؛ کودکی که فقط خدا می دانست که در آینده نه چندان دور در سلسله یکی از پیام رسانان بزرگ و محدثان بلندمرتبه، قرار خواهد گرفت. پدرش او را «جعفر» نامید و اتفاقاً این گزینش تفأّل خیری بود که این کودک در آینده در مسیر و راه و روش امام جعفرصادق علیه السلام گام نهد. کنیه اش، «ابومحمد» و لقب معروف او «مؤمن» بود و چون در قم زاده شد، به قمی بودن هم اشتهار یافت.(1)
اما این که این روایتگر برجسته شیعی، دقیقاً در چه سالی به دنیا آمد، چندان در سخن رجال شناسان شیعه و سنی، روشن نیست؛ با این همه با تحقیق و بررسی در احوال استادان و شاگردان و بعضی از خصوصیات این بزرگوار، شاید بتوان به آنچه اشاره کردیم، اطمینان یافت. به هر حال او در دوره غیبت صغری و روزگار زندگی سفیران ویژه امام عصر علیه السلام زندگی می کرده است.
پدر این بزرگوار نیز معلوم نیست که آیا از راویان شیعی بوده و یا این که شخصیتی معمولی داشته است؟ در این زمینه، تاریخ گویا نیست.
جعفر بن حسین مؤمن قمی یکی از نمونه های برجسته عالمان شیعی است که متانت تمامی داشت که این موقعیت شایسته را در پرتو بهره مندی از سرچشمه های زلال معرفت، به دست آورده بود. طبعاً هر محدثی، مدتی از عمر خویش را در محضر استاد، زانوی ادب به زمین می زند تا بتواند ذخیره ای از حدیث را بیندوزد.
