دانشنامه اسلامی
آبان (به همین تلفظ در فارسی میانه) به معنی « آب ها» است و نامگذاری این ماه بدین نام به اعتبار تقدس آب در نظر ایرانیان قدیم و انتساب آن به ایزدِ ناهید (اَناهیتا = ایزد آب ها) است و همچنین به این سبب است که در این ماه انتظار بارندگی می رفته است.
برگرفته از تقویم زردشت
این نام مانند ماههای دیگر ایرانی از تقویم زردشتی گرفته شده (نک: تقویم) که آغاز کاربرد آن احتمالاً از دوره هخامنشیان ( سده ۵ ق م) و رواج آن از دوران اشکانیان (حدود سده اول ق م) بوده است. در اواخر دوران ساسانی به سبب رعایت نکردن کبیسه ها، اول فروردین یا نوروز با ماه ژوئیه رومی در تابستان مقارن شده بود. در زمانی میان ۵۰۷ ـ۵۱۱ م دانشمندان بر آن شدند که اول آذر ماه را که در آن زمان برابر با اعتدال بهاری بود، نوروز گردانند و پنج روز کبیسه («خمسه مسترقه»، «اندرگاه») را به آخر ماه آبان بیفزایند. در نتیجه، آبان آخرین ماه زمستان معین گردید.
در زمان ملکشاه
اما اهمال در اجرای کبیسه ها همچنان ادامه یافت تا در زمان ملکشاه در ۴۶۷ق/۱۰۷۴م، اول فروردین با ۱۲ حوت مطابق شده بود. به دستور این پادشاه اول فروردین را ۱۸ روز جلو تر بردند و در اول حَمَل قرار دادند. از آن زمان فروردین، ماه اول و آبان، ماه هشتم قرار گرفت. اما تقویم قدیم هنوز در بعضی نواحی مانند مازندران، سنگسر، نایین و خوانسار متداول است.
آبانگان
...
