ادات استفهام

«أَصْطَفَی الْبَناتِ عَلَی الْبَنِینَ» رجع من الحکایة الی الخطاب، «اصطفی» هذه الف استفهام خفیف فیه الف الوصل اصله «ا اصطفی» و الاصطفاء اخذ صفوة الشّی‌ء یقول: فکیف اخذ الشائب الکدر و ترک الصفو الخالص.

استفهام در جمله (ابعث اللّه بشرا رسولا) استفهام انكارى است، و جمله (قالواابعث اللّه...) حكايت حال كفار و وضع اعتقادات ايشان است، هر چند كه عين اين كلام را نگفتهباشند.

معناى جمله: (استكبرت ام كنت من العالين ) كه استفهام توبيخى از ابليسدربارهسجده نكردنش براى آدم است

اين آيه پاسخى است از استفهام زكريا و استفسارى كه به منظور آرامش خاطر كرده بود.ضمير در (قال ) به خداى تعالى بر مى گردد، و كلمه (كذلك )مقول قول خدا است، و خبرى است براى مبتدائى كه حذف شده، و تقدير آن (و هو كذلك) است، يعنى واقع مطلب همين است كه گفتيم و در اين بشارت هيچ شكى نيست.

و استهفام در آيه استفهام تعجبى است، و معنايش اين است كه: ا ز عجائب اين است كه انسانمى داند كه ما او را از نطفه اى حقير و پشيز آفريديم، با اينحال ناگهان دشمنى سرسخت براى خود ما مى شود.

نخست مى گويد: (مجرمان و مشركان از روى تعجب و استفهام از تو سؤال مى كنند كه آيا اين وعده مجازات الهى در اين جهان و جهان ديگر حق است ؟) (ويستنبئونك اء حق هو).