اخذ ماده فاسده مکان جنس

[ویکی فقه] اخذ ماده فاسده مکان جنس یکی از اصطلاحات به کار رفته در علم منطق بوده و یکی از اسباب خطا در تعریف حدّی است.
اخذ ماده فاسده به جای جنس از اقسام خطای در جنس محسوب می شود و مراد از آن، این است که در تعریفِ چیزی به جای جنس آن، ماده فاسد شده اش آورده شود؛ مانند اینکه در تعریف خاکستر گفته شود: «چوبی که سوخته است».فرق این قسم با وضع ماده، مکان جنس در این است که آنجا ماده موجود به جای جنس قرار می گیرد و اینجا ماده ای که صورت ذاتی اش تغییر کرده است به جای جنس واقع می شود و از ماده تغییر یافته به «هیولی» نیز تعبیر می شود.

💡 يـكـى از آنـهـا حـب نـفـس اسـت كـه از آن حـب مال و جاه و شرف و حب نفوذ اراده و بسط قدرتتـوليـد شـود، و اينها نوعا اسباب هيجان آتش غضب شود. زيرا كه انسان داراى اين محبتهابـه ايـن امـور خـيـلى اهـمـيـت دهـد و مـوقـعـيت اينها در قلبش بزرگ است، و اگر فى الجملهمـزاحـمـتـى در يـكـى از ايـنـهـا بـرايـش پـيـش آمـد كـنـد، و يـااحـتـمـال مـزاحـمت دهد، بى موقع غضب كند و جوش و خروش نمايد، و متملك نفس خود نشود، وطـمـع و حـرص و سـايـر مـفـسـدات كـه از حـب نـفـس و جـاه دردل پـيـدا شـده عـنـان را از دسـت او بـگـيـرد و كـارهـاى نـفـس را از جـادهعـقـل و شرع خارج كند. ولى اگر حبش شديد نباشد، به امور اهميت كم دهد، و سكونت نفس وطـماءنينه حاصله از ترك حب جاه و شرف و ساير شعبات آن نگذارد نفس برخلاف رويه وعـدالت قـدمـى گـذارد. و انـسـان بـى تـكـلف و زحـمـت درمـقـابـل نـامـلايمات بردبارى كند و عنان صبرش گسيخته نشود و بى موقع و بى اندازهغـضـب نـكـنـد. و اگـر حب دنيا از دلش بيخ كن شود و قلع اين ماده فاسده بكلى شود، تماممفاسد نيز از قلب هجرت كند و تمام محاسن اخلاقى در مملكت روح وارد گردد.