تاریخ برمکیان

[ویکی نور] تاریخ برمکیان نوشته دکتر سید صادق سجادی دربردارنده تاریخ برمکیان در دولت عباسی و عوامل ظهور قدرتمندی و زوال آن می باشد که با استفاده از منابع مختلف تاریخی گردآوری شده است.
این کتاب در سال 1384 به رشته تحریر درآمده و در سال 1386 به عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران،از طرف وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی معرفی و برگزیده شده است.دکتر سجادی درباره تاریخ برمکیان چنین توضیح می دهد:
خانه ای مشهور و کهن دیوان سالار ایرانی است که از منطقه خراسان وارد دستگاه خلافت اموی شدند و در برابر آن فعالیت کردند و بعد در دوره عباسی مشاغل بسیار مهمی؛ از جمله حکومت بعضی از ایالت های ایران و وزارت خلیفه هارون الرشید را به دست گرفتند. یکی از مهم ترین نقش های این خاندان انتقال دستگاه اداری ایران به قلمرو خلافت اسلامی است. در حقیقت سازمان دیوان سالاری ایران کهن به وسیله برمکیان وارد عصر اسلامی شد. علاوه بر این، خاندان برمکی از دانشمندان، مترجمان و ادبیان قرن دوم هجری بودند و در نهضت ترجمه و سپس تالیف در قلمرو اسلام نقش مهمی ایفا کرده اند.
این کتاب مشتمل بر شش فصل می باشد که در دو بخش و یک ضمیمه تنظیم گردیده است. بخش اول، تحقیقی است درباره تاریخ زندگی برمکیان؛ همانند خاستگاه، ظهور در صحنه سیاسی، فعالیت فرهنگی، دین و مذهب، تأثیرات اجتماعی و ادبی و علمی، انقراض آن ها و علل آن با استناد به معتبرترین منابع، همراه با تحلیل هایی از جنبه های مختلف حیات این خاندان است. در این بخش، کوشیده شده است تا با تکیه بر گزارش های مختلف مورخان و نویسندگان کهن در کنار تحقیقات جدیدتر و مقایسه انواع روایات، تصویری از برمکیان عرضه شود. بخش دوم، متن کتاب اَخبار برمکیان و تصحیح انتقادی این اثر است.
نویسنده در فصل اول مختصری از تاریخ بلخ و سرگذشت خاندان برمکیان که به عنوان ناظر عالی و متولی آتشکده نوبهار بلخ بوده اند، را آورده است. خاندانی که جد آن ها (برمک) بر طبق نقل های تاریخی، فرمانروایان (چین) و (هند) و (سند) و غیره که برای عبادت بت ها به بلخ می رفتند، او را معزز و محترم می داشتند و در داوری ها به او رجوع می کردند.
[ویکی فقه] تاریخ برمکیان (کتاب). اثر حاضر نوشته دکتر سید صادق سجادی دربردارنده تاریخ برمکیان در دولت عباسی و عوامل ظهور قدرتمندی و زوال آن می باشد که با استفاده از منابع مختلف تاریخی گردآوری شده است.
این کتاب در سال ۱۳۸۴ به رشته تحریر درآمده و در سال ۱۳۸۶ به عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، از طرف وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی معرفی و برگزیده شده است. دکتر سجادی درباره تاریخ برمکیان چنین توضیح می دهد: خانه ای مشهور و کهن دیوان سالار ایرانی است که از منطقه خراسان وارد دستگاه خلافت اموی شدند و در برابر آن فعالیت کردند و بعد در دوره عباسی مشاغل بسیار مهمی؛ از جمله حکومت بعضی از ایالت های ایران و وزارت خلیفه هارون الرشید را به دست گرفتند. یکی از مهم ترین نقش های این خاندان انتقال دستگاه اداری ایران به قلمرو خلافت اسلامی است. در حقیقت سازمان دیوان سالاری ایران کهن به وسیله برمکیان وارد عصر اسلامی شد. علاوه بر این، خاندان برمکی از دانشمندان، مترجمان و ادبیان قرن دوم هجری بودند و در نهضت ترجمه و سپس تالیف در قلمرو اسلام نقش مهمی ایفا کرده اند.
ساختار اجمالی کتاب
این کتاب مشتمل بر شش فصل می باشد که در دو بخش و یک ضمیمه تنظیم گردیده است. بخش اول، تحقیقی است درباره تاریخ زندگی برمکیان؛ همانند خاستگاه، ظهور در صحنه سیاسی، فعالیت فرهنگی، دین و مذهب، تاثیرات اجتماعی و ادبی و علمی، انقراض آن ها و علل آن با استناد به معتبرترین منابع، همراه با تحلیل هایی از جنبه های مختلف حیات این خاندان است. در این بخش، کوشیده شده است تا با تکیه بر گزارش های مختلف مورخان و نویسندگان کهن در کنار تحقیقات جدیدتر و مقایسه انواع روایات، تصویری از برمکیان عرضه شود. بخش دوم، متن کتاب اخبار برمکیان و تصحیح انتقادی این اثر است.
گزارش محتوا
نویسنده در فصل اول مختصری از تاریخ بلخ و سرگذشت خاندان برمکیان که به عنوان ناظر عالی و متولی آتشکده نوبهار بلخ بوده اند، را آورده است. خاندانی که جد آن ها (برمک) بر طبق نقل های تاریخی، فرمانروایان (چین) و (هند) و (سند) و غیره که برای عبادت بت ها به بلخ می رفتند، او را معزز و محترم می داشتند و در داوری ها به او رجوع می کردند. در فصل دوم، مؤلف کتاب به تاریخ تولد خالد برمکی و نحوه اتصال او به دعوت عباسی می پردازد. و اینکه برمک چون محمد بن علی بن عبدالله بن عباس از نوادگان عبدالله بن عباس، پسر عموی پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم - را دید و شناخت، پیش بینی کرد که خلافت به خاندان او می رسد و خالد، فرزند خود را تشویق کرد که به او به پیوندد و خالد نیز چنین کرده و در زمره نزدیکان امام عباسی و پس از آن؛ از جمله داعیان ایشان درآمد و نامش در (کتاب الدعوه) یا فهرست داعیان عباسی ثبت گردید. وی در پیکارهای قحطبه در قم و اصفهان و خراسان، مسؤلیت خزانه داری و گردآوری و ثبت غنایم و اموال را برعهده گرفته بود، که بعد از استقرار حکومت عباسی وظیفه دیوانسالاری را برعهده گرفت. تا آنکه کارش آنچنان بالا گرفت که از نزدیکان خاص سفاح عباسی شده و در امور مهم مملکت داری مشاور خلیفه وقت گردید. و در زمانی که منصور عباسی به خلافت نشست، موقعیت خالد را تغییر نداد و او را بر ریاست دیوان خراج ابقا کرد. سپس نویسنده به وزارت یحیی بن خالد برمکی و اتفاقات آن دوران می پردازد. شخصی که به عنوان نیرومندترین و نامدارترین وزیر در سراسر عصر خلافت عباسی است و زیر نظر پدر از تعلیم و تربیتی عالی برخوردار شد. وی از جوانی با امور سیاسی و ملکداری آشنا گشت و سپس مستقیما متولی بعضی از مناصب و مشاغل بلندپایه گردید، چنانکه در سال (۱۵۸ ق) که آخرین سال حیات منصور عباسی است، حکومت آذربایجان را بر عهده داشت. در عصر حکومت مهدی عباسی، وی عهده دار تربیت هارون بود و در زمان خلافت او بر مسند وزارت نشست. در خاتمه، این فصل با وزارت فضل بن یحیی برمکی و برادر وی جعفر بن یحیی و خدمات آن ها به دستگاه عباسی پایان می یابد.