ابن منجم

ابن مُنَجِّم از شخصیت‌های تاریخی است که در منابع کهن از او یاد شده است. برای شناخت دقیق‌تر هویت، نسب و جایگاه تاریخی وی، می‌بایست به مدخل بنومنجم یا آل منجم مراجعه نمود. این خاندان که به دانش ستاره‌شناسی و نجوم مشهور بودند، در دوره‌های مختلف اسلامی، به ویژه در عصر عباسی، حضوری تأثیرگذار داشتند. خاندان بنی مُنَجِّم یا آل منجم از خاندان‌های علمی و ادیب ایرانی‌تبار بودند که چندین نسل از ایشان به فعالیت در حوزه‌های نجوم، موسیقی، شعر و ادب پرداختند. شناخته‌شده‌ترین اعضای این خاندان، علی‌بن یحیی المنجم (درگذشته ۲۷۵ ه‍.ق) و پسرش ابوبکر احمد (درگذشته ۳۲۷ ه‍.ق) هستند که در دربار خلفای عباسی، به ویژه مأمون و معتضد، نفوذ و مقامی بلند داشتند. آثار و تألیفات متعددی در زمینه‌های گوناگون به این خاندان منسوب است. بنابراین، ذکر نام ابن منجم در متون تاریخی، عموماً اشاره به یکی از اعضای این خاندان فرهیخته دارد. برای تعیین هویت دقیق‌تر فرد مورد نظر، توجه به بافت تاریخی متن، نسبت پدری و تاریخ نگارش اثر، ضروری به نظر می‌رسد. مطالعه‌ی مدخل مربوط به خاندان منجممی‌تواند اطلاعات جامع‌تری درباره‌ی خدمات علمی و فرهنگی ایشان ارائه دهد.