خط نبطی

لغت نامه دهخدا

خط نبطی. [ خ َطْ طِ ن َ ب َ ] ( ترکیب وصفی، اِ مرکب ) خطی است که از خط آرامی ایجاد شده. ( از تاریخ ایران باستان ص 16 ).

فرهنگ فارسی

خطی است که از خط آرامی ایجاد شده

دانشنامه اسلامی

[ویکی اهل البیت] خط نَبَطی، خطی است که از خط آرامی ایجاد شده. خط عربی به نحوی که در دوره اسلامی معمول بود در زمانی قریب به اسلام از دو قوم اخذ شد، نخست از قوم نبطی در جانب حوران و دوم از سریانیان از طریق حیره (نزدیک کوفه).
این هر دو خط از خطوط سامی و برای عرب کاملاً قابل تقلید بود. خط نبطی منشاء خط نسخ و کوفی بود که هر دو بعد از غلبه اسلام میان مسلمین باقی ماند و ظاهراً این هر دو خط را با هم بکار می بردند. خط نسخ بیشتر برای کتابت مصاحف می آمد.
در کتاب "تاریخ قرآن" رامیار آمده است: «اما خط نبطی چنین شهرت دارد که بدست نویسندگان یهود و نصارا که بیشتر به انواع مختلف خطوط آرامی کتابت می کردند، رواج یافته است.
جز مردم عربستان جنوبی، بقیه به علت آسانی به آن خط می نوشتند. هنگام فتح عراق بدست مسلمانان، مدارس زیادی برای تعلیم خواندن و نوشتن این خط به نوجوانان وجود داشت.
این خط به نحوی شایع بود که بازرگانان عرب چون قصد شام و عراق می کردند، ناگزیر از آموختن این خط بودند. حتی یهودیان سالیان درازی پیش از اسلام آن را فراگرفته بودند و کسانی از اوس و خزرج نیز این خط را از ایشان آموخته بودند. مستشرقان، این خط را به نام خط عربی شمالی می شناسند. قرآن مجید به آن تدوین شد و پس از اسلام خط رایج همه عربستان گشت.
ظاهراً این خط از شمال به جنوب رفته و در اخبار و احادیث نیز به این مطلب اشاراتی شده است.
لغت نامه دخدا، ویکی علوم اسلامی، بازیابی: 29 دی ماه 1391.

جمله سازی با خط نبطی

خط عربی در آغاز به نوعی از خط نسخ که برگرفته از شیوه نگارش خط نبطی بود، نوشته می‌شد. خط کوفی نیز بر آن اضافه شد که گفته می‌شود در کوفه رایج شد و این همان خطی است که کاتبان اصلاحات خود را بر آن اعمال کردند که بزودی در خط نسخ نیز انجام شد. سریانی‌های مقیم شام خط عربی را با چند شکل می‌نوشتند که از آن میان، خط سطرنجیلی ویژه کتابت تورات و انجیل بوده‌است. خط کوفی تحت تأثیر خط سطرنجیلی برای نگارش قرآن پدید آمد.
خط گعز که از مشتقات خط عربستان جنوبی باستان بود که در اتیوپی استفاده می‌شد از این قاعده مستثنی شد. خط گعز و انواع آن امروزه برای نگارش زبان‌های سامی اتیوپیایی کاربرد دارد. در عربستان، خط عربی که از خط نبطی گرفته شده است جایگزین خط سامی جنوبی شد.