در قرآن کریم، اصل مشورت و تبادل نظر در امور مختلف، به ویژه برای رهبران و تصمیم‌گیرندگان، مورد تأکید قرار گرفته است. به عنوان نمونه، در آیات متعددی به پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) توصیه شده است که در امور اجتماعی و تصمیم‌گیری‌ها، با مردم و حتی کسانی که سابقه اشتباه داشته‌اند، مشورت نمایند. این امر نشان‌دهنده اهمیت جایگاه مشورت و مشارکت مردمی در اسلام است. یکی از آیات برجسته در این زمینه، آیه ۱۵۹ سوره آل عمران است که می‌فرماید: «... و شاورهم فی الامر...». این آیه به پیامبر (ص) دستور می‌دهد که در امور مختلف با مسلمانان مشورت کند و پس از آن، با توکل بر خداوند، تصمیم نهایی را اتخاذ نماید. این دستور، نشان‌دهنده آن است که مشورت، نه تنها یک امر اختیاری، بلکه یک وظیفه برای رهبران و تصمیم‌گیرندگان جامعه اسلامی است. علاوه بر این، در آیه ۳۸ سوره شوری نیز، یکی از ویژگی‌های مؤمنان، مشورت و تبادل نظر در امور مختلف ذکر شده است. این آیه می‌فرماید: و امرهم شوری بینهم. این آیه نشان می‌دهد که مشورت، نه تنها برای رهبران، بلکه برای همه مؤمنان، یک امر پسندیده و مطلوب است و باید در تمامی امور، مورد توجه قرار گیرد. به این ترتیب، مشورت و تبادل نظر، یکی از اصول اساسی در اسلام است که به منظور اتخاذ تصمیمات بهتر و جلب مشارکت مردمی، مورد تأکید قرار گرفته است.
حکم شورا
دانشنامه اسلامی
لزوم مشورت پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) با مسلمانان، درباره امور اجتماعی:• «... وشاورهم فی الامر... پس به برکت رحمتی از جانب خداوند با آنها (امت خود) نرمخو شدی، و اگر بد خلق و سخت دل بودی حتما از دورت پراکنده می شدند. پس، از آنها درگذر و برایشان آمرزش طلب و در کارها با آنان مشورت نما، و چون تصمیم گرفتی بر خدا توکل کن، که بی تردید خداوند توکل کنندگان را دوست دارد.»
استحباب شورا
استحباب شورا در مورد امور، از سوی مؤمنان:• «والذین استجابوا لربهم واقاموا الصلوة وامرهم شوری بینهم.. و کسانی که پروردگارشان را (در دعوت به ایمان و عمل) اجابت کرده اند، و نماز را برپا داشته اند و کارشان در میان خودشان به مشاوره برگزار می گردد، و از آنچه به آنها روزی کرده ایم انفاق می کنند.»
مشورت والدین درباره شیردهی
مطلوبیت شور و مشورت والدین، درباره تغذیه و شیردهی کودک:• «والولدت یرضعن اولـدهن حولین کاملین... فان ارادا فصالا عن تراض منهما وتشاور فلا جناح علیهما.. و مادران باید فرزندان خود را دو سال کامل شیر دهند؛ این (دستور) برای کسی است که می خواهد دوران شیرخوارگی (طفل) را تکمیل کند، و روزی و لباس آنها به نحو متعارف بر عهده کسی است که طفل از آن اوست (پدر)؛ هیچ کس جز به مقدار توانش مکلّف نمی شود، نباید مادری به خاطر فرزندش به زیان افتد و نه صاحب فرزندی برای فرزندش (نه به مادر تحمیل شود که مجّانا شیر دهد و نه به پدر که هزینه بیشتر بپردازد) و نباید مادر و پدر (به خاطر اختلافات خود) به فرزند خود ضرر و آسیب برسانند. و مانند این تکلیف بر عهده وارث (پدر) نیز می باشد (که اگر پدر بمیرد و ترکه به همان طفل رسد، نفقه مادر با شرایط فوق از آن مال ادا می شود)، حال اگر پدر و مادر بخواهند روی توافق و مشورت شان (فرزند را قبل از موعد مقرر) از شیر بگیرند بر آنها گناهی نیست. و اگر بخواهید برای شیر دادن اولادتان دایه طلبید بر شما گناهی نیست در صورتی که آنچه را که باید بدهید به نیکی و معروف بپردازید. و از خدا پروا کنید و بدانید خدا به آنچه می کنید بیناست.»• «... فان ارضعن لکم فـاتوهن اجورهن واتمروا بینکم بمعروف وان تعاسرتم فسترضع له اخری آنها را (زنان مطلّقه را) در آنجا که ساکن هستید از مقدار توانتان سکونت دهید، و به آنها (از ناحیه مسکن و انفاق و غیره) آسیب نرسانید تا (زندگی را) بر آنها تنگ نمایید (و مجبور به رفتن شوند). و اگر باردار باشند هزینه آنها را تا آن گاه که وضع حمل کنند بدهید، و اگر برای شما بچه را شیر دادند اجرت آنها را بپردازید، و در میان خود (راجع به حال طفل) به نیکی به مشورت و قبول گفتار یکدیگر بپردازید، و اگر با یکدیگر سخت گیری کردید، زن دیگری آن بچه را شیر دهد (مرد باید برای طفل دایه بگیرد).»
دستور به مشورت
...
