این اصطلاح که گاهی به دواتی نیز شناخته می‌شود، یکی از مناصب درباری در دوران پادشاهی ایران باستان و اعصار اسلامی بوده است. این جایگاه، به ویژه در دوران حکومت غزنویان، مسئولیت نگهداری و اداره‌ی دوات و قلمدان مخصوص پادشاه را بر عهده داشت. در دوره‌هایی چون سامانیان و غزنویان، انتخاب دواتداران غالباً از میان غلامان خاص و مورد اعتماد صورت می‌گرفت، که این امر نشان‌دهنده‌ی نزدیکی و اهمیت این منصب به مقام سلطنت بوده است.
با گذر زمان و در دوران سلسله‌ی صفویه، جایگاه این گروه از درباریان دستخوش تغییراتی شد؛ به طوری که به طبقه‌ای با مناصب پایین‌تر تبدیل گشتند که حقوق و مزایای چندانی دریافت نمی‌کردند. در تشریفات و اجتماعات عمومی دربار، دواتداران در صفوف سپاهیان و اسلحه داران جای می‌گرفتند. با این حال، وظیفه‌ی اصلی آن‌ها همچنان حفظ و نگهداری لوازم نگارش پادشاه بود.
همواره در نزدیکی و خدمت سلطان حضور داشت و آماده‌ی اجرای اوامر وی بود. او همیشه دوات و قلم خود را در کمربند یا شال خود به همراه داشت و در داخل جُبّه‌ی خود، کاغذ مخصوصی برای نوشتن فرامین شاهی حمل می‌کرد. گاهی اوقات، صاحب این منصب با عناوینی چون دواتدار مهر انگشتر که به وظیفه‌ی مهر زدن فرامین اشاره دارد، به نام آفتاب اثر نیز مشهور بود یا دواتدار احکام شناخته می‌شد که بر جنبه‌های اداری و اجرایی وظایف او تأکید داشت.