ابنجُزَی، ابوعبدالله محمد بن محمد (۷۲۱–۷۵۷ قمری)، فقیه، کاتب، شاعر و از چهرههای سرشناس خاندان بنیجزی بهشمار میرود. خاندان بنیجزی که به کلبی شهرت داشتند، در سدههای هفتم تا نهم قمری در مغرب و اندلس میزیستند. این خاندان اصالتاً اهل وَلْبَه از دژهای منطقهی بَراجِله در جنوب غرناطه بودند. نخستین فرد از این خاندان، همراه با حاکم اندلس، ابوالخطار حسام بن ضرار کلبی (درگذشتهی ۱۲۸ قمری)، در زمان فتح اندلس وارد این سرزمین شد.
تاریخ درگذشت ابنجزی در منابع مختلف، ۷۵۶ یا ۷۵۸ قمری ذکر شده است؛ اما ابنخطیب، که معاصر او بوده، سال ۷۵۷ قمری را تأیید کرده و مقری نیز این تاریخ را معتبر دانسته است. دربارهی چگونگی تحصیلات و استادان وی اطلاعات چندانی در دست نیست و تنها ابنخطیب اشاره کرده که او تحت سرپرستی پدرش در غرناطه پرورش یافت. با این حال، ابناحمر بر این باور است که ابنجزی در تاریخ، حساب و ادبیات مهارت داشت و با اصول فقه و حدیث نیز آشنایی کامل داشت. علاوه بر این، او خطاطی بسیار زبردست بود.
پس از درگذشت پدر، ابنجزی بهعنوان کاتب در دربار ابوالحجاج یوسف بن اسماعیل (درگذشتهی ۷۵۵ قمری)، از امیران سلسلهی بنواحمر، مشغول به کار شد و بهظاهر مدتها در این سمت باقی ماند. با این حال، به دلایل نامعلومی، امیر بر او خشم گرفت و دستور تازیانهزنی و اخراج او از اندلس را صادر کرد. ابنجزی هنگام ترک اندلس، در ابیاتی تلخ، آن دیار و مردمش را نکوهش کرد. پس از این رویداد، او به مغرب کوچ کرد و به دربار ابوعنان پیوست و در آنجا جایگاه بلندی یافت. وی در نظم و نثری چیرهدست بود؛ تا آنجا که اشعارش ستوده شده و نثرش را حتی برتر از انشای عمادالدین اصفهانی دانستهاند. نمونههایی از نامههای او باقی مانده که در آنها برخی از صنایع ادبی رایج آن دوران بهکار رفته است.
