شیلات ایران، یکی از نهادهای مهم اقتصادی و تاریخی کشور، پیشینه‌ای طولانی در صید و بهره‌برداری از منابع دریایی دارد. پیش از سال 1272 هجری شمسی، صیادان محلی مناطق ساحلی دریای خزر با پرداخت مبلغی به مسئولین دولتی با عنوان دریابیگی، اجازه صید ماهی را دریافت می‌کردند. اما در همان سال، دولت ایران امتیاز صید را به یک سرمایه‌دار روسی به نام استپان مارتیویچ لیانازوف واگذار کرد. پس از درگذشت لیانازوف در سال 1275، این امتیاز به پسرش گورکی منتقل شد و پس از مرگ او نیز در سال 1285، امتیاز تمدید شده به ورثه وی رسید.
با وقوع انقلاب روسیه و تغییرات گسترده در امور ورثه، این دوره امتیاز پایان یافت. در بازه زمانی 1301 تا 1306 هجری شمسی، دولت شوروی با پرداخت سالانه مبلغ 500,000 ریال به ایران، از شیلات بهره‌برداری میکرد. سپس، بر اساس قراردادی که در مهرماه 1306 به تصویب مجلس شورای ملی رسید، شرکت مختلطی میان ایران و شوروی تأسیس شد. این شرکت، با سرمایه‌گذاری و مدیریت مشترک دو دولت، وظایف بهره‌برداری از شیلات ایران را برای مدت 25 سال بر عهده گرفت.
طبق قرارداد، هیئت مدیره این شرکت شامل 6 نفر بود که سه عضو آن توسط دولت شوروی منصوب می‌شدند. مدیریت عاملی شرکت تا سال 1321 هجری شمسی در اختیار طرف شوروی بود و رئیس هیئت مدیره نیز با هماهنگی هر دو طرف تعیین میشد. شرکت مختلط موظف بود حق امتیازی معادل 80,000 تومان در سال به دولت ایران پرداخت کند و تمامی منافع خالص نیز به طور مساوی بین دو کشور تقسیم میشد.
پس از اتمام قرارداد، اموال شرکت با ارزش 88,014,302 ریال ارزیابی شد و میان ایران و شوروی تقسیم گردید. این شرکت در 12 بهمن‌ماه 1331 ملی شد و بهره‌برداری از منابع صید در آبهای شمالی ایران به دولت واگذار شد. پس از آن، شرکت سهامی شیلات ایران با سرمایه‌ای معادل 80 میلیون ریال تأسیس شد که به طور کامل متعلق به دولت ایران بود و مأموریت آن صید و بهره‌برداری برای مدت نامحدود تعیین گردید.
از مرداد 1332 هجری شمسی، دولت بدهیهای مربوط به نصف بهای اموالی که از شوروی منتقل شده بودند را پرداخت کرد و تلاش‌ها برای بهبود وضعیت صید آغاز شد. ادوات قدیمی شرکت تعویض یا بازسازی شدند و عملیات شیلات به استانداردهای پیشرفته جهانی تطابق یافت. این شرکت توانسته است علاوه بر تأمین نیاز داخلی، بخشی از تولیدات خود را نیز صادر کند.