حق فرزند

در سنت اسلامی و متون دینی، به ویژه قرآن کریم، بر رعایت حقوق فرزندان تأکید فراوانی شده است. نخستین و بنیادی‌ترین حقی که برای فرزندان به رسمیت شناخته شده، «حق حیات» است که زیربنای سایر حقوق محسوب می‌شود. قرآن کریم با صراحت و شدت، هرگونه اقدام به کشتن فرزندان را چه از روی ترس از فقر و تنگدستی و چه به دلیل ننگ شمردن دختربودن آنان نهی کرده و این عمل را هم‌سنگ شرک به خداوند و رفتاری نابخردانه و گناهی بزرگ برشمرده است. این تأکید تا بدان‌جاست که قرآن، سلب حیات از کودکان را عاملی برای گمراهی و خسران و خروج از مسیر هدایت الهی می‌داند و حتی از پیامبر اکرم(ص) می‌خواهد تا با گرفتن بیعت از زنان، بر ترک این عمل ناروا پای‌فشاری کند.

علاوه بر حق حیات، قرآن کریم به پرورش جسمی و سلامتی نوزاد نیز توجه ویژه‌ای نشان داده و بر تغذیه او از طریق شیر مادر تأکید نموده است. در برخی آیات، مدت زمان شیردهی دو سال کامل بیان شده و حتی مجموع دوران بارداری و شیردهی سی ماه ذکر گردیده است. در این زمینه، دیدگاه‌های مختلفی میان مفسران درباره وجوب یا عدم وجوب شیردهی توسط مادر و نیز چگونگی محاسبه این مدت مطرح است. همچنین، تأمین هزینه‌های خوراک و پوشاک مادر در دوران شیردهی به عهده پدر نهاده شده که نشان‌دهنده اهتمام قرآن به حفظ سلامت مادر و کودک است. البته در شرایط خاص، مانند جدایی والدین، با توافق طرفین اجازه داده شده تا مدت شیردهی کاهش یابد یا کودک به دایه سپرده شود.

در نهایت، قرآن کریم در عین توجه به حقوق فرزند، رعایت تعادل و پرهیز از زیان‌رسانی به والدین را نیز خاطرنشان می‌سازد. بدین ترتیب، احکام و توصیه‌های مربوط به فرزندپروری در چارچوب مصلحت خانواده و با درنظرگرفتن توانمندی‌ها و محدودیت‌های والدین تنظیم شده است. این نگرش جامع، بیانگر عمق دیدگاه اسلامی در تلفیق حقوق کودک با مسئولیت‌پذیری و عدالت در نظام خانوادگی است.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] حق فرزندان، از آموزه های اخلاقی و دینی در سنّت اسلامی و در آیات قرآن به رعایت حقوق فرزندان توصیه شده است.
نخستین و مهم ترین حقی که در این باره به آن توجه شده، حق حیات است که خود مبنای سایر حقوق قرار می گیرد. مخالفت شدید قرآن با کشتن فرزندان، به علت ترس از تنگدستی و ناتوانی در رفع نیازهای مادّی ایشان یا ننگ داشتن از دختر بودن شان، یعنی دخالت دادن جنسیت نوزاد در رعایت حق حیات وی، بر همین موضوع دلالت دارد. قرآن در این باره تا آن جا پیش می رود که محروم کردن کودکان را از حق حیات، چونان شرک به خدا، حرام می داند و آن را رفتاری نابخردانه، خطایی بزرگ و موجب خسران و گمراهی و خروج از مسیر دین و هدایت الهی می شمارد. ازاین رو، علاوه بر آن که والدین را از این کار نهی می کند از پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم نیز می خواهد از زنان بر ترک این کار بیعت بگیرد.
توجه به پرورش جسمی فرزند
در قرآن، افزون بر رعایت حق حیات، به پرورش جسمی نوزاد، یعنی شیردهی به نوزاد، نیز سفارش شده است. در برخی آیات بر شیردهی به عنوان غریزه ای مادرانه تأکید شده و در چند آیه مد ت شیردهی دو سال تمام ذکر شده است که در آن، مدت زمان بارداری و شیردهی جمعاً سی ماه ذکر شده است؛ برای آگاهی از اقوال مختلف مفسران درباره این آیه، از جمله دلالت آن بر واجب بودن یا نبودن شیردهی مادر و نیز چگونگی محاسبه دو سال. همچنین تأمین خوراک و پوشاک مادر در مد ت شیردهی برعهده شوهر است، که حاکی از اهمیت دادن قرآن به سلامت جسمی مادر و نوزاد اوست. البته به والدین اجازه داده شده است، چنانچه از هم جدا شده باشند، با رضایت و مشورت یکدیگر، مدت زمان شیردهی را کاهش دهند یا شیردهی نوزاد را به دایه تفویض کنند. همچنین یادآوری شده است که رعایت حقوق فرزند نباید برای والدین ضرری در پی داشته باشد
حقوق مالی فرزندان
از دیگر حقوق فرزندان که در قرآن بدان توجه شده، حقوق مالی آنان است. در این باره، قرآن به ارث بردن فرزندان از والدین پرداخته و به چگونگی تقسیم ارث در بین ایشان، به تفکیک جنسیت، اشاره کرده است. همچنین در آیه ۱۲ سوره نساء، میزان ارث زن و شوهر از همسرانشان، بسته به این که فرزند داشته باشند یا نه، تعیین شده است. علاوه بر این، بنابر نظر مفسران، بخش پایانی آیه ۱۲۷ سوره نساء هم ناظر بر امر به پرداخت ارث فرزندان خردسال شخصِ متوفی است، که بنا بر سنّت عرب عصر جاهلی تا رسیدن به سن رشد از ارث محروم بودند
مهرورزی والدین به فرزندان
...