واژهی بیوض در زبان عربی به صورت صفت به کار میرود و به معنای تخمگذار است. این صفت معمولاً برای حیواناتی به کار میرود که توانایی تخمگذاری دارند؛ مانند دجاجة بائضة که به معنای مرغ تخمگذار است. در متون کهن، این واژه برای اشاره به حیواناتی که تخم میگذارند، از جمله پرندگان و ماهیان، استفاده شده است.
شکل جمع و تفاوت کاربرد
بیوض به عنوان جمعِ بیضة (تخم) نیز به کار میرود. در این حالت، معادلِ واژههایی مانند بیض و بیضات است که همگی به معنای تخمها هستند. این شکل از واژه بیشتر در متون قدیمی دیده میشود و برای اشاره به تعداد زیادی تخم به ویژه تخم پرندگان کاربرد دارد.
تقابل معنایی و منابع
این واژه در تقابل با صفت ولود (زاینده) قرار میگیرد و بر ویژگی تخمگذاریِ برخی حیوانات تأکید میکند. منابع معتبری مانند منتهی الارب و زمخشری به این معنا اشاره کردهاند و آن را به جانورانی مانند مرغ و ماهی نسبت دادهاند. بنابراین، بیوض در ادبیات قدیم هم به صورت صفت برای موجود تخمگذار و هم به صورت اسم برای مجموعهای از تخمها استفاده شده است.