دانشنامه اسلامی
منظور از این اصطلاح، کلمات غیرعربی قرآن کریم است که گاهی از آن به «کلمات دخیل»، «کلمات اعجمی» یا «کلمات عجمی» یاد می شود و «کلمات غیرمعرب» (کلمات عربی اصیل) در مقابل آن قرار دارد. تعداد کلمات معرب نسبتا اندک است. براساس پاره ای از برآوردها۱۵۰ کلمه است.
دیدگاه قرآن پژوهان
گروهی از قرآن پژوهان به طور کلی منکر عجمی بودن این کلمات شده، آن ها را کلماتی عربی می دانند که حتی خود عرب ها از عربی بودن آن غافل بودند یا این که از باب توافق دو یا چند زبان در یک واژه گرفته اند. آنان به آیاتی از قرآن کریم برای اثبات مدعای خود استناد کرده اند؛ مانند: (قرآنا عربیا). از مهم ترین طرفداران این نظریه، امام شافعی، ابن جریر طبری و ابن فارس هستند.
دیدگاه گروهی از محققان
در مقابل، گروه بسیاری از محققان معتقد بوده اند پاره ای از کلمات قرآن، غیرعربی است و عرب با معیارهای زبانی خود آن ها را اندکی تغییر داده است؛ مانند: تغییر « گناه » به «جناح»؛ تا جایی که سیوطی می گوید: «فی القرآن من کل لسان». امروزه در پرتو تحقیقات علمی و زبان شناسی، این حقیقت مسلم شده است که در قرآن ده ها لغت معرب و دخیل وجود دارد.کلمات اعجمی قرآن در کتاب الزینة ابوحاتم رازی جمع آوری شده است؛ اما فهرست کامل تری از این کلمات در الاتقان سیوطی آمده است.
تالیفات معاصر درباره کلمات معرب
...
