ابویعقوب اسحاق بن سلیمان

[ویکی فقه] «ابویعقوب اسحاق بن سلیمان» معروف به اسرائیلی، از مشاهیر پزشکان قرن سوم و چهارم هجری است.
سال تولد او به درستی معلوم نیست، ولی با توجه به سال درگذشت او که ۳۲۰ ق گزارش شده است و نیز با التفات به این امر که او صد و اندی سال زیسته، احتمالا وی بین سال های ۲۱۰ تا ۲۲۰ ق به دنیا آمده است.وی در مصر رشد یافت و سپس به شهر قیروان تونس هجرت نمود و در آنجا ساکن شد، به گونه ای که امروزه وی را تونسی نیز می خوانند. در این شهر با طبیب مشهور، اسحاق بن عمران آشنا شد و ملازمت او را پیشه کرد و مدت ها نزد او به تلمذ پرداخت.هر چند بیشتر او را طبیب می دانند و به این امر نیز شهرت یافته است، ولی دانش او تنها منحصر به اطلاعات او از دانش پزشکی نیست، بلکه وی از علوم فلسفی نیز آگاه بود. ابن اصیبعه وی را چنین ستوده است: کان طبیبا فاضلا بلیغا عالما مشهورا بالحذق و المعرفة... بصیرا فی المنطق، متصرفا فی ضروب المعرفة.البته آشنایی و خبرویت او با علوم دیگر، امری نیست که تنها کسانی مثل ابن اصیبعه گزارش کرده باشند، بلکه امری است که از عناوین نگاشته های او هم به خوبی ملموس است. علاوه بر این، تلمذ ابن جزار که خود طبیبی مشهور است نزد او، بهترین نشانه آگاهی وی از علوم مختلف است.وی علاوه بر چیرگی در دانش پزشکی، از موقعیت اجتماعی بالایی نیز برخوردار بود. حکایتی که شاگردش ابن جزار از او در مجلس زیادة الله بن اغلب (حاکم تونس در آن روزگار) نقل می کند، نشان گر موقعیت ممتاز او نزد حاکم و امراء است.علاوه بر این، وی با فن جدل نیز آشنا بود که ابن اصیبعه نمونه ای از مناظرات او را با عبدالله شیعی اسماعیلی که مبلغ مهدی (حاکم فاطمی مصر) بود، در کتاب طبقاتش نقل نموده است.
مؤلفات
وی تالیفات متعددی در علم طب و حکمت از خود به جای گذاشته که هر یک مقام بالای علمی او را بازگو می کند. از این جمله اند:۱. کتاب الحمیات. معروف است که وی زن و فرزندی نداشت، ولی چنان این اثر را عزیز می داشته که کسی به وی گفت: آیا دوست داشتی پسری داشته باشی؟ وی گفت: با داشتن این کتاب نه.۳. کتاب الاغذیة و الادویة. درباره اسم کامل و صحیح آن اختلاف است. مؤلف آن را کتاب الاغذیة و الادویة نامیده، در حالی که ابن اصیبعه اسم این اثر را «کتاب الادویة المفردة و الاغذیة» ضبط کرده است.۳. کتاب البول.۴. کتاب الاسطقسات.۵. کتاب الحدود و الرسوم.۶. کتاب بستان الحکیم: این اثر درباره فلسفه است.۷. کتاب المدخل الی المنطق.۸. کتاب المدخل الی صناعة الطب.۹. کتاب فی النبض.۱۰. کتاب الاوائل و الاقاویل.۱۱. کتاب فی الحکمة.از میان این آثار، عبداللطیف بغدادی، سه کتاب «الحمیات»، «البول» و «النبض» را تلخیص کرد و همین امر باعث شهرت روز افزون آثار اسرائیلی شد.نقل است که وی به چهار کتاب «حمیات»، «الاغذیة و الادویة»، «البول» و «الاسطقسات» بسیار بها می داد و می گفت: چهار کتاب نگاشته ام که باعث جاودانگی یاد و خاطره من خواهد شد، بیش از آن که فرزندی نام پدرش را جاودانه کند و نام این چهار کتاب را می برد.
وفات
بنابر آنچه در تاریخ آمده، وی به سال ۳۲۰ ق، پس از صد و چند سال زندگی درگذشت.
منبع
...

💡 اسحاق بن فروخ گويد: حضرت صادق عليه السلام فرمود: اى اسحاق بن فروخ هر كهده بار بر محمد و آل محمد صلوات بفرستد، خداوند و فرشتگان او صد بار بر اوصلوات فرستند، و هر كه صد بار بر محمد وآل محمد صلوات فرستد خداوند و فرشتگانش هزار بار بر او صلوات فرستند. (صلواتاز خدا آمرزش و رحمت است و صلوات فرشتگان درخواست فروفرستادن رحمت مى باشد).(495)

💡 از كعب الاحبار پرسيدند كه ذو القرنين كه بوده ؟ گفت:قول صحيح نزد ما كه از احبار و اسلاف خود شنيده ايم اين است كه وى از قبيله و نژادحمير بوده و نامش صعب بن ذى مرائد بوده، و اما اسكندر از يونان و از دودمان عيصوفرزند اسحاق بن ابراهيم خليل (عليهالسلام ) بوده. ورجال اسكندر، زمان مسيح را درك كردند كه از جمله ايشان جالينوس و ارسطاطاليس بودهاند.

💡 - عم اسحاق بن عمار قال: سأ لت أ باعبداللّه عليه السلام عنقول اللّه: وأ قيموا الصلوة واتوا الزكوةقال: هى الفطرة التى افترض اللّه على المؤ منين (293).