قاسم تبریزی

پیشینه و جایگاه علمی

قاسم انوار، مشهور به قاسم تبریزی، شاعر و عارف ایرانی سده هشتم و نهم هجری است که در سال ۷۵۷ قمری در سراب آذربایجان متولد شد. او از پیروان خاندان صفی‌الدین اردبیلی بود و لقب قاسم‌الأنوار به او اهدا شد. آثار او شامل غزل، قطعه، رباعی و مثنوی‌های عرفانی مانند «انیس‌العارفین» و «صدمقام» است که در بیان اصطلاحات تصوف و عرفان سروده شده‌اند.

سیر زندگی و آموزش

قاسم انوار در مسیر زندگی خود شاگردی بزرگانی چون سید محمد میرمخدوم را کرد و پس از مدتی اقامت در آذربایجان و گیلان، به خراسان رفت و در نیشابور و هرات شهرت یافت. حضور او در حلقه تربیتی پیروان و امیرزادگان دربار هرات، موجب محبوبیت و گاهی مخالفت صاحب‌منصبان شد. به علت تهمت‌های سیاسی، وی مجبور به ترک هرات و سکونت در سمرقند و سپس خرگرد جام شد، جایی که خانقاهی برای تعلیم و تربیت شاگردان خود ایجاد کرد.

میراث فرهنگی و درگذشت

قاسم انوار در سال ۸۳۷ قمری درگذشت و در باغ خانقاه خود در روستای لنگر تربت جام به خاک سپرده شد. آثار او به زبان‌های فارسی، ترکی و گیلکی سروده شده و علاوه بر دیوان اشعار، مثنوی‌ها و آثار نثر وی به فارسی ساده تدوین شده‌اند. تأثیر قاسم انوار در شعر و تصوف، جایگاه او را به عنوان یکی از چهره‌های برجسته عرفان و ادب ایران تثبیت کرده است.