در کشیدگی

برخلاف فارسی ایرانی، در فارسی افغانستان هنوز میان تلفظ ē و ī (که گاه به ترتیب یای مجهول و یای معروف نامیده می‌شوند) و همچنین ō و ū (به ترتیب واو مجهول و واو معروف) تمایز وجود دارد. از سویی دیگر، در تاجیکی معیار نیز تمایز در کشیدگی به گونه‌ای دیگر از میان رفته و ī در i و ū در u ادغام شده‌است. بنابراین امروزه گویش‌های فارسی افغانستانی از نظر واکه‌ها نزدیک‌ترین گویش‌ها به فارسی نو آغازین هستند. تمایز طول هنوز هم توسط برخی از خوانندگان دقیق شعر به سبک کلاسیک، به ویژه تاجیک‌ها، کاملاً رعایت می‌شود. جدول زیر تفاوت‌های واکه‌ای میان گویش‌های اصلی فارسی را نشان می‌دهد:

سوتک گاهی کیسه هوای احاطه کننده امواج صدا را طنین انداز می‌کند و به کمک آن پرنده هوا را خارج می‌کند. پرنده صدا را توسط تغییر در کشیدگی غشا و میزان بلندی صدا را توسط تغییر فشار بازدم کنترل می‌کند. با این کار هر دو طرف خرخره به‌طور مستقل کنترل می‌شوند و به این صورت بعضی گونه‌ها می‌توانند دو صدا را در یک زمان تولید کنند.