ابوبکر اصم
فرهنگ فارسی
دانشنامه اسلامی
دربارۀ تاریخ و محل تولد اصم اطلاعی در دست نیست. خانواده و نسب وی نیز چندان شناخته شده نیست.
اصم در نگاه دیگران
برخی او را بسیار ستوده و افصح و افقه و اورع اهل زمان خود دانسته و وی را دیندار، باوقار، صبور و بی میل به حکومت معرفی کرده اند. ثمامة بن اشرس در تمجید از او و توصیفش بسیار مبالغه می کرد. از سوی دیگر، برخی او را کافر و زندیق خوانده و خونش را حلال دانسته اند. هرچند این گونه سخن گفتن دربارۀ متکلمی معتزلی ناشی از اختلاف عقیدۀ معتزله و اهل حدیث است، ولی نباید تأثیر آرای شاذ و نادر او را نادیده انگاشت
آرا
از نظر اصم اگر مردم به عدالت رفتار کنند و به هم ظلم نکنند، به امام نیازی نیست و امامت تنها در صورتی واجب است که ظلم و تعدی جای عدالت را بگیرد. این نظر اصم را بسیاری از متکلمان شیعه و سنّی نقل و نقد کرده اند.
مخالفت با علی علیه السلام
...
جمله سازی با ابوبکر اصم
معمولاً شیوه فخر رازی این است که نام مؤلفان آثار را ذکر نمیکند. وی در مباحث لغوی از کتاب غریب القران ابن قتیبه، فراء، الکامل مبرد و معانی القرآن زجاج استفاده کردهاست. در تفاسیر روایی و ماثور صحابه و تابعین از تفاسیر سعید بن جبیر، قتاده بن دعامه، مجاهدبن جبر و بخصوص عبدالله ابنعباس استناد کردهاست. بعضی از این تفاسیر هماکنون موجود نیستند ولی در آن زمان رواج داشتهاند. اما فخررازی به اسناد روایات این تفاسیر هیچ اشاره ای نکردهاست. وی همچنین از تفاسیر متاجر از جمله جامع البیان فی تفسیر القرآن طبری، الکشف و البیان احمد بنابراهیم ثعلبی و تفسیر قفال شاشی و حکام القران جصاص استفاده کردهاست. وی همچنین با توجه به رویکردی عقلی که داشته از تفاسیر معتزلی نیز نقلهای فراوانی بکار برده از جمله تفسیر ابوالقاسم کعبیف تفسیر ابوعلی جبایی، الجامع ابومسلم محمدبن بحر اصفهانی، تفسیر قاضی عبدالجبار معتزلی، تفسیر ابوبکر اصم، کشاف زمخشری میتوان نام برد. وی همچنین به اختلافات کلامی مذاهب توجه داشته لذا از منابع کرامیه، اشاعره، امامیه، ثنویه، جبریه، خوارج و روافض استفاده کرده و نظرات آنها را بیان کردهاست. فخر رازی در فقه چون طرفدار مذهب امام شافعی بوده بیشتر از نظرات امام شافعی و سپس ابوحنیفه استفاده کردهاست.