اهل حل

[ویکی فقه] اهل حل به ساکنان میان میقات های پنج گانه و محدوده حرم اطلاق می شود. اهل حل از دو واژه اهل به معنای ساکنان و حل به معنای منطقه بیرون از حرم ترکیب یافته و در اصطلاح فقه اسلامی به افرادی که میان میقات های پنج گانه و محدوده حرم ساکن باشند، اطلاق می شود.
در منابع روایی شیعه و اهل سنت، این تعبیر کمتر به چشم می آید. گاه نیز در معنایی متفاوت از معنای اصطلاحی به کار رفته، از جمله در روایتی از پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم که مقصود از اهل حل در آن، افراد غیر محرم هستند. فقیهان امامی نیز به پیروی از روایت ها، کمتر از این اصطلاح استفاده نموده و بیشتر با تعابیری چون «من منزله بین المیقات و مکه» و «من کان منزله دون المیقات» از آن یاد کرده اند. منابع فقهی اهل سنت افزون بر چنین تعابیری، با واژگانی مانند حلی و اهل بستان و بستانی (منسوب به بستان بنی عامر که در این منطقه قرار دارد) این مفهوم را شناسانده اند.
احکام اهل حل
اهل حل، در برابر اهل حرم و آفاقی، از احکامی ویژه برخوردارند که عبارتند از:
← استطاعت اهل حل
الاستذکار: ابن عبدالبر (م. ۴۶۳ق.)، به کوشش سالم عطا و محمد معوض، دار الکتب العلمیه، ۲۰۰۰م؛ الاصل المعروف بالمبسوط: محمد بن الحسن الشیبانی (م. ۱۸۹ق.)، به کوشش ابوالوفاء، کراتشی، ادارة القرآن و العلوم الاسلامیه؛ بدایة المجتهد: ابن رشد القرطبی (م. ۵۹۵ق.)، به کوشش العطار، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق؛ بدائع الصنائع: علاء الدین الکاسانی (م. ۵۸۷ق.)، پاکستان، المکتبة الحبیبیه، ۱۴۰۹ق؛ تاج العروس: الزبیدی (م. ۱۲۰۵ق.)، به کوشش علی شیری، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۴ق؛ تبیین الحقائق: عثمان بن علی الزیلعی (م. ۷۴۳ق.)، قاهره، دار الکتب الاسلامی، ۱۳۱۳ق؛ تحریر الاحکام الشرعیه: العلامة الحلی (م. ۷۲۶ق.)، مشهد، آل البیت علیهم السلام؛ تحفة الفقهاء: علاء الدین السمرقندی (م. ۵۳۵/۵۳۹ق.)، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۴ق؛ تذکرة الفقهاء: العلامة الحلی (م. ۷۲۶ق.)، قم، آل البیت علیهم السلام، ۱۴۱۴ق؛ تهذیب الاحکام: الطوسی (م. ۴۶۰ق.)، به کوشش موسوی و آخوندی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵ش؛ الجمل و العقود فی العبادات: الطوسی (م. ۴۶۰ق.)، مشهد، دانشگاه فردوسی، ۱۳۸۷ش؛ جواهر الکلام: النجفی (م. ۱۲۶۶ق.)، به کوشش قوچانی و دیگران، بیروت، دار احیاء التراث العربی؛ حاشیة رد المحتار: ابن عابدین (م. ۱۲۵۲ق.)، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق؛ الحاوی الکبیر: الماوردی (م ۴۵۰ق.)، به کوشش علی محمد، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۴ق؛ الحدائق الناضره: یوسف البحرانی (م. ۱۱۸۶ق.)، به کوشش آخوندی، قم، نشر اسلامی، ۱۳۶۳ش؛ الدروس الشرعیه: الشهید الاول (م. ۷۸۶ق.)، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۲ق؛ السرائر: ابن ادریس (م. ۵۹۸ق.)، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۱ق؛ الشرح الکبیر: عبدالرحمن بن قدامه (م. ۶۸۲ق.)، بیروت، دار الکتب العلمیه؛ الصحاح: الجوهری (م. ۳۹۳ق.)، به کوشش العطار، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۴۰۷ق؛ صحیح البخاری: البخاری (م. ۲۵۶ق.)، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۱ق؛ العروة الوثقی: سید محمد کاظم یزدی (م. ۱۳۳۷ق.)، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۲۰ق؛ العین: خلیل (م. ۱۷۵ق.)، به کوشش مخزومی و السامرائی، دار الهجره، ۱۴۰۹ق؛ الفقه الاسلامی و ادلته: وهبة الزحیلی، دمشق، دار الفکر، ۱۴۱۸ق؛ فقه الرضاعلیه السلام: علی بن بابویه (م. ۳۲۹ق.)، مشهد، المؤتمر العالمی للامام الرضا علیه السلام، ۱۴۰۶ق؛ کشاف القناع: منصور البهوتی (م. ۱۰۵۱ق.)، به کوشش محمد حسن، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق؛ کنز العمال: المتقی الهندی (م. ۹۷۵ق.)، به کوشش السقاء، بیروت، الرساله، ۱۴۱۳ق؛ اللباب فی شرح الکتاب: عبدالغنی الغنیمی المیدانی (م. ۱۲۹۸ق.)، به کوشش محمد محیی الدین، بیروت، المکتبة العلمیه؛ لسان العرب: ابن منظور (م. ۷۱۱ق.)، قم، ادب الحوزه، ۱۴۰۵ق؛ المبسوط: السرخسی (م. ۴۸۳ق.)، بیروت، دار المعرفه، ۱۴۰۶ق؛ المجموع شرح المهذب: النووی (م. ۶۷۶ق.)، دار الفکر؛ المحلی بالآثار: ابن حزم الاندلسی (م. ۴۵۶ق.)، به کوشش احمد شاکر، بیروت، دار الفکر؛ المدونة الکبری: مالک بن انس (م. ۱۷۹ق.)، مصر، مطبعة السعاده؛ مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام: الشهید الثانی (م. ۹۶۵ق.)، قم، معارف اسلامی، ۱۴۱۶ق؛ مستدرک الوسائل: النوری (م. ۱۳۲۰ق.)، بیروت، آل البیت علیهم السلام، ۱۴۰۸ق؛ مسند احمد: احمد بن حنبل (م. ۲۴۱ق.)، بیروت، دار صادر؛ المعتبر: المحقق الحلی (م. ۶۷۶ق.)، مؤسسه سید الشهداء، ۱۳۶۳ش؛ المعتمد فی شرح المناسک: محاضرات الخوئی (م. ۱۴۱۳ق.)، الخلخالی، قم، مدرسة دار العلم، ۱۴۱۰ق؛ المغنی: عبدالله بن قدامه (م. ۶۲۰ق.)، بیروت، دار الکتب العلمیه؛ المنتقی شرح الموطا: سلیمان بن خلف الباجی (م. ۴۷۴ق.)، قاهره، دار الکتاب الاسلامی؛ مواهب الجلیل: الحطاب الرعینی (م. ۹۵۴ق.)، به کوشش زکریا عمیرات، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۶ق؛ موسوعة الامام الخوئی (م. ۱۴۱۳ق.)، قم، احیاء آثار الخوئی؛ النهایه: الطوسی (م. ۴۶۰ق.)، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۴۰۰ق؛ الهدایة شرح بدایة المبتدی: علی بن ابی بکر المرغینانی (م. ۵۹۳ق.)، به کوشش طلال یوسف، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۱۵ق.
[ویکی حج] اهل حِلّ؛ به ساکنان میان میقات های پنج گانه و محدوده حرم گفته می شود. فقهای اسلامی برای ساکنان حل در مورد میقات، طواف وداع، انجام حج و عبور از منازل، احکام خاصی قائل هستند. میقات اهل حل منازل آنهاست البته بهتر است که از مواقیت احرام ببندند. مشهور فقیهان امامی بر آنند که انجام حج تمتع برای ساکنان مکه و پیرامون آن روا نیست.
اهل حل از دو واژه اهل به معنای ساکنان و حل به معنای منطقه بیرون از حرم ترکیب یافته و در اصطلاح فقه اسلامی به افرادی که میان میقات های پنج گانه و محدوده حرم ساکن باشند، اطلاق می شود. در منابع روایی شیعه و اهل سنت، این تعبیر کمتر به چشم می آید. گاه نیز در معنایی متفاوت از معنای اصطلاحی به کار رفته، از جمله در روایتی از پیامبر(ص) که مقصود از اهل حل در آن، افراد غیر مُحرم هستند.
فقیهان امامی نیز به پیروی از روایت ها، کمتر از این اصطلاح استفاده نموده و بیشتر با تعابیری چون «من منزله بین المیقات و مکه» و «من کان منزله دون المیقات» از آن یاد کرده اند. منابع فقهی اهل سنت افزون بر چنین تعابیری، با واژگانی مانند حلّی و اهل بستان و بستانی (منسوب به بستان بنی عامر که در این منطقه قرار دارد) این مفهوم را شناسانده اند.