مهر نماز

اصطلاح «مهر نماز» به شیء کوچکی از جنس خاک، سنگ یا چوب گفته می‌شود که مسلمانان هنگام خواندن نماز آن را روی زمین قرار می‌دهند تا پیشانی خود را هنگام سجده بر آن بگذارند. مهر نماز نمادی از خشوع و تواضع در برابر خداوند است و استفاده از آن در نماز سنتی رایج در میان مسلمانان، به‌ویژه شیعیان، محسوب می‌شود.

استفاده از مهر نماز علاوه بر جنبه عبادی، جنبه بهداشتی نیز دارد. چون سجده به زمین انجام می‌شود، گذاشتن مهر باعث جلوگیری از تماس مستقیم پیشانی با خاک یا سطوح غیرپاکیزه می‌شود و تمرکز نمازگزار را بر معنویت و خشوع نماز حفظ می‌کند. همچنین بسیاری از مهرها با نقوش مذهبی و آیات قرآن تزئین می‌شوند که ارزش معنوی و هنری آن‌ها را افزایش می‌دهد.

به طور کلی، مهر نماز نمادی از احترام، تواضع و پاکی در عبادت است. این شیء کوچک به نمازگزار کمک می‌کند تا حضور قلب و خشوع بیشتری در نماز داشته باشد و ارتباط معنوی خود با خداوند را تقویت کند. استفاده از آن در فرهنگ اسلامی، هم یک سنت مذهبی و هم یک ابزار معنوی برای تمرکز و حضور در عبادت به شمار می‌رود.

دانشنامه آزاد فارسی

مُهرِ نماز
قطعه ای گِل، معمولاً با نوشته یا نقشی بر آن در اشکال گوناگون، که شیعیان نمازگزار در هنگام سجده پیشانی خود را بر آن می گذارند. از نظر شیعه، در نماز باید بر زمین یا آنچه که از زمین می روید و خوردنی و آشامیدنی نیست، سجده کرد. از قبیل خاک، سنگ، چوب و غیره. این کار در دوره های مختلف اسلامی مشاهده می شد و شیعیان در قرون اولیه معمولاً مقداری خاک را در داخل پارچه ای نهاده و با خود حمل می کردند تا هنگام نماز از آن به عنوان سجده گاه استفاده کنند. در اوایل قرن سوم، برای سهولت کار به جای آن از مقداری گِل و سپس گل پخته استفاده شد و آن را برای تأیید به نظر امام (ع) رسانده و از آن پس میان شیعیان رایج شد. رفته رفته این موضوع به یکی از مسائل اختلاف بین شیعه و سنی بدل شد، حال آن که مُهر، در امامیه فقط تمهیدی برای سهولت در انجام سجدۀ صحیح است. گفتنی است که در دیگر مذاهب فقهی، که در سجدۀ نماز محدودیت چندانی قائل نیستند، استفاده از مُهر برای سجده ضرورتی ندارد.

دانشنامه اسلامی

[ویکی شیعه] مُهر نماز، قطعه ای از سنگ، چوب یا خاک قالب زده شده که شیعیان هنگام سجدۀ نماز، پیشانی را بر آن می گذارند و معتقدند بنابر سیره پیامبر(ص) و احادیث اهل بیت، لازم است سجده نماز بر روی زمین پاک یا آنچه از زمین است (غیر خوراکی یا پوشیدنی) صورت گیرد. برخی روایات اهل سنت نیز از سجده صحابه بر مُهر حکایت دارد.
در روایات شیعه، فضیلت زیادی برای استفاده از مُهر یا تسبیح ساخته شده از تربت امام حسین(ع) نقل شده، ولی این فضیلت برای تربت مزار سایر معصومان وجود ندارد.
در صدر اسلام معمولا کف مساجد یا خانه ها با خاک و شن و حصیر بافته شده از نخل خرما فرش می شد (که سجده بر آن ها صحیح است). در روایات متعددی از اهل سنت نقل شده که پیامبر اکرم(ص) و اصحاب ایشان مقید بودند بر خاک و سنگ و گیاهان غیر خوراکی سجده کنند.

جمله سازی با مهر نماز

در دیر مردم و زشرف مشت خاک من در سجده گاه صومعه مهر نماز شد
از سلسلهٔ بندگی آزاد کسی نیست در طاعت افلاک، زمین مهر نماز است
سرم گرفته به دل الفت از خمیدن قامت به سجده گاه صراحی، پیاله مهر نماز است
به میخانه چنان روی نیاز است که خشت فرش او مهر نماز است
بت چیست ای برهمن، باری سجود خود کن مهر نماز از خاک، بهتر ز سنگ باشد