ملاعباس تربتی، مشهور به حاج آخوند، از روحانیون، واعظان و عرفای برجسته قرن چهاردهم هجری شمسی بود. ایشان تحصیلات فقه، اصول و فلسفه خود را در تربت حیدریه و حوزه علمیه مشهد به پایان رساندند. با این حال، شهرت اصلی وی نه به دانش فقهی، بلکه به دلیل کرامات و کشفیات معنوی ایشان بود. نقل شده است که گاهی ابیاتی از شاهنامه را با تأثر فراوان و گریه میخواندند. مردم برای دادخواهی و شکایت از خوانین محلی به ایشان رجوع میکردند و مورد حمایت وی قرار میگرفتند. حسینعلی راشد، از فرزندان ایشان است. در سال ۱۳۸۶ شمسی، کنگره بزرگداشتی به مناسبت تکریم مقام علمی و معنوی ایشان در تربت حیدریه برگزار گردید.
تولد و خانواده
ملاعباس تربتی، فرزند ملا حسینعلی، در سال ۱۲۵۰ شمسی، در روستای «کاریزک ناگهانیها» از توابع شهرستان تربت حیدریه دیده به جهان گشود. مادر ایشان، "شیرین" نام داشت و از اهالی قائنات بود. ملاعباس یک خواهر نیز داشتند.
تربت حیدریه: خاستگاه عالمان
شهرستان تربت حیدریه، از شهرهای کهن استان خراسان، در گذشته با نام زاوه شناخته میشد. پس از ارتحال و تدفین عارف نامدار، قطبالدین حیدر، در این شهر، نام آن به تربت حیدریه تغییر یافت. این سرزمین از دیرباز به پرورش عالمان و صالحان و به وجود شهدای گرانقدر شهرت داشته است. تولد ملاعباس تربتی در سال ۱۲۵۰ شمسی در روستای کاریزک ناگهانیها نقطه عطفی در تاریخ این منطقه بود. ایشان دوران کودکی خود را در محیط پرمهر خانواده پدری در این روستا سپری کردند و با تولد خواهرشان، فضای خانواده مملو از محبت و عطوفت گردید.