کلمهی «یغنابی» در حقیقت به یک «لهجه» یا دقیقتر یک زبان ایرانی شرقی بازمانده اشاره دارد که در دره یغناب در منطقه زرافشان تاجیکستان بین رشتهکوههای زرافشان و حصار تکلم میشود. این زبان، که گاهی با گویش «یغنوبی» نیز نامیده میشود، بهعنوان تنها بازمانده زنده زبان سُغدی (از زبانهای میانه ایرانی شرقی) شناخته شده است. ویژگیهای عمده زبان یغنابی عبارتاند از: دارای دو گویش اصلی (شرقی و غربی) با تفاوتهای واجشناسی (مثلاً تبدیل θ تاریخی به t یا s) در آنها. تأثیرپذیری از زبانهای تاجیکی، ازبکی و روسی در دورههای بعدی. به دلیل دورافتاده بودن جغرافیایی و شرایط خاص سکونتی، توانسته عناصر زبان سغدی را تا حدی حفظ کند و با دیگر گویشهای ایرانی متفاوت بماند. کاربرد این زبان عمدتاً در بستر خانوادگی، منطقهای و بین اعضای همان قوم بوده و در حوزه رسمی، آموزشی یا گسترده کمتر دیده میشود. با این حال، اهمیت آن برای زبانشناسی بسیار زیاد است چرا که یکی از معدود زبانهای ایرانی محسوب میشود که از خانواده سغدی باقی مانده و میتواند پنجرهای به تاریخ زبانهای ایرانی شرقی باشد.
یغنابی
لغت نامه دهخدا
یغنابی. [ ی َ ] ( ص نسبی، اِ ) لهجه ای است که در دره یغناب، بین سلسله جبال های زرافشان و حصار، بدان تکلم میشود. ( فرهنگ فارسی معین ).
فرهنگ فارسی
لهجهایست که در در. یغناب بین سلسله جبال های زرافشان و حصار بدان تکلم میشود.
یکی از لهجه های زبان فارسی است
دانشنامه آزاد فارسی
یَغنابی
(یا: یَغنوبی)، از زبان های ایرانی شرقی، نمونۀ زنده ای از گویش سغدی، رایج در درۀ یغناب تاجیکستان واقع در شرق سمرقند و شمال دوشنبه. این زبان فاقد خط مخصوص به خود است و مورد توجه زبان شناسان گوناگون قرار گرفته است. یغنابی به دو گویش شرقی و غربی و گویش های بینابینی تقسیم می شود واختلافاتی در سطوح آوایی و واژگانی این گویش ها وجود دارد. زبان یغنابی تحت تأثیر تاجیکی و در مراحل بعد تحت تأثیر روسی و ازبکی است.
جمله سازی با یغنابی
💡 به زبان آسی سخن میگویند. زبان آنها جزیی از شاخهٔ خاوری زبانهای ایرانی است. این زبان از خانوادهٔ زبانهای شرقی ایرانی است و با زبانهای یغنابی رابطهٔ نزدیک دارد. این زبان را ادامهٔ زبان سکایی میدانند.
