دانشنامه اسلامی
قوم (۶۶۰ بار)ل (۳۸۴۲ بار)
جماعت مردان در صحاح گفته: قوم به معنی مردان است و شامل زنان نیست از لفظ خود مفرد ندارد زهیر در شعر خود گوید: و ما ادری و سوف اخال ادری أقوم آل حصن ام نساء نمیدانم به گمانم به زودی خواهم دانست: آل حصن مردانند یا زنان. و خداوند فرموده:. گاهی زنان نیز داخل قوم اند به تبعیت زیرا قوم هر پیامبر شامل مردان و زنان است، همچنین است قول راغب در مفردات. در اقرب الموارد گوید: جماعت مردان را قوم گفتهاند که آنها قائم و متصدی به کارهای مهمّاند، این لفظ مذکر و مونث آید گویند: «قامَ الْقَوْمُ وَ قامَتِ الْقَوْمُ» در مجمع ذیل آیه فوق فرموده: خلیل گفته: قوم به مردان اطلاق میشود نه به زنان چون بعضی با بعضی به کارها قیام میکنند. ناگفته نماند: در آیه فوق زنان به قرینه مقابله داخل در قوم نیستند ولی در آیات دیگر قطعاً زنان داخل در قوم اند مثل.. نمیشود مراد از قوم در این آیات فقط مردان باشند لذا باید برای اخراج زنان قرینه داشته باشیم. بدین جهت راغب گفته: در تمام قرآن از قوم مردان و زنان اراده شدهاند و حقیقت آن برای مردان است ولی قاموس معنای اولی آن را «اَلْجَماعَةُ مِنَ الرِّجالِ وَ النِّساءِ مَعاً» گفته است. اقرب الموارد گفته: قوم انسان اقربای اوست که با او در جد واحد جمع میشوند، گاهی انسان در میان اجانب واقع میشود مجازاً و به جهت مجاورت آنها را قوم خود میداند. از این استعمال در قرآن بسیار یافته است.
