کلمهی «عاقل عاقل» در فارسی به معنای بسیار عاقل، خردمند یا با تدبیر است. این واژه از تکرار کلمهی «عاقل» تشکیل شده که در ادبیات فارسی برای تأکید بر ویژگی عقل و خرد استفاده میشود. «عاقل» به فردی گفته میشود که توانایی تشخیص درست از نادرست را داشته باشد و رفتار خود را بر اساس منطق، تجربه و اخلاق تنظیم کند. با تکرار آن در قالب «عاقل عاقل»، شدت این ویژگی برجسته میشود و فرد را بسیار خردمند یا محتاط معرفی میکند. در ادبیات کلاسیک فارسی، چنین ساختار تکراری برای تأکید و نشان دادن اهمیت یک صفت معمول بوده است. این واژه میتواند در مکالمات روزمره، داستانها و اشعار برای تحسین خرد و دوراندیشی افراد بهکار رود. از نظر معنایی، «عاقل عاقل» با واژههایی مانند بسیار خردمند، زیرک، هوشمند و با تدبیر هممعنی است. استفاده از این اصطلاح نشاندهنده تحسین و تأکید بر عقل و تدبیر فرد است. این صفت معمولاً بار مثبت دارد و به تمجید یا توصیف افراد برجسته در خرد و تدبیر اختصاص مییابد.
عاقل عاقل
لغت نامه دهخدا
خاقانی از این راه دورنگی بکران باش
یا عاقل عاقل زی یا غافل غافل.خاقانی.
فرهنگ فارسی
جمله سازی با عاقل عاقل
خاقانی از این راه دو رنگی به کران باش یا عاقل عاقل زی، یا غافل غافل