سرمه دان

سرمه دان. [ س ُ م َ / م ِ ] ( اِ مرکب ) ظرفی که در آن سرمه را نگاه دارند. ( آنندراج ). کیسه ای کوچک که در آن سرمه ریزند. ( فرهنگ فارسی معین ):
با سرمه دان زرین ماند خجسته راست
کرده بجای سرمه بدان سرمه دان عبیر.منوچهری.وآن نی چو مار بی زبان سوراخها در استخوان
هم استخوانش سرمه دان هم گوشت ز اعضا ریخته.خاقانی.در کیسه های جیب عروسان رود عبیر
مانند سرمه دان که در او توتیا رود.نظام قاری.شکست رنگ بجای خمار گلها را
که لاله آمد و یک سرمه دان شراب آورد.سلیم ( از آنندراج ). || بمجاز، ظرف کم. ( آنندراج ). || مجازاً، آلت زن. شرم زن. ( فرهنگ فارسی معین ):
میل در سرمه دان نرفته هنوز
بازیی باز کرد گنبد کوز.نظامی.- سرمه دان عاج؛ کنایه از اندام نهانی بود بمانند عاج در سپیدی. ( آنندراج ):
تا شبی پای در دواجش برد
میل در سرمه دان عاجش برد.سعدی.

کیسۀ کوچکی که در آن سرمه می ریزند.

۱ - کیسه ای کوچک که در آن سرمه ریزند. ۲ - آلت زن شرم زن.

💡 در چشم من کشد بستم میل آتشین از سرمه دان چرخ، چو پرتو زند شهاب

💡 از لبم بیرون نمی آید صدا از تشنگی کاسه آبی که دارم سرمه دان باشد مرا

💡 نگاه شوخ تو در هر گشودن چشمی ختن ختن به زمین گرد سرمه دان افشاند

💡 از چشم نیم‌مست تو با یک جهان شراب ما صلح می‌کنیم به یک سرمه دان شراب !

💡 ساغر ما را زدی چون لاله بر خاک سیاه کرده چشم باده نوشت سرمه دان پیمانه را

💡 درکیسهای جیب عروسان رود عبیر مانند سرمه دان که در و توتیارود