جان لاک (John Locke) فیلسوف و نظریهپرداز سیاسی انگلیسی بود که در ۲۹ آگوست ۱۶۳۲ به دنیا آمد و در ۲۸ اکتبر ۱۷۰۴ درگذشت. او یکی از مهمترین چهرههای فلسفه روشنگری و یکی از بنیانگذاران فلسفه سیاسی مدرن به شمار میرود. آثار و نظریات لاک تأثیر زیادی بر توسعه نظریات دموکراسی، حقوق بشر و فلسفه سیاسی داشته است.
نظریه شناخت: لاک در کتاب خود به نام مقالات درباره فهم انسانی، به بررسی طبیعت شناخت و اینکه انسان چگونه میتواند از تجربههای حسی خود دانش کسب کند، پرداخته است. او معتقد بود که ذهن انسان در بدو تولد مانند یک صفحه سفید است و تمام دانش از طریق تجربه به دست میآید.
حقوق طبیعی: لاک به نظریه حقوق طبیعی اعتقاد داشت و بر این باور بود که انسانها دارای حقوق طبیعی از جمله حق زندگی، آزادی و مالکیت هستند. او این حقوق را غیرقابل سلب و ذاتی میدانست و معتقد بود که دولتها باید این حقوق را حفظ و محافظت کنند.
نظریه قرارداد اجتماعی: لاک نظریه قرارداد اجتماعی را توسعه داد و بر این باور بود که دولتها تنها به خاطر رضایت مردم و برای محافظت از حقوق طبیعی آنها تأسیس میشوند. اگر دولتی نتواند این حقوق را حفظ کند، مردم حق دارند که آن را تغییر دهند یا سرنگون کنند.
تأثیر بر دموکراسی: نظریات لاک به شکلگیری اصول دموکراسی مدرن و نظامهای سیاسی مبتنی بر حقوق بشر تأثیر گذاشت. او به عنوان یک پیشگام در توسعه نظریات دموکراتیک شناخته میشود و آثارش بر تفکر سیاسی و اجتماعی در قرون ۱۷ و ۱۸ تأثیر عمیقی داشته است.
آثار مهم: برخی از آثار مهم جان لاک عبارتند از:
مقالات درباره فهم انسانی (An Essay Concerning Human Understanding)
دو رساله درباره حکومت (Two Treatises of Government)