بلی

بلی. [ ب َ لا ] ( ع ق ) آری، و آن جواب استفهام معقود به جحد است، و آنچه را گفته شود ایجاب میکند. ( منتهی الارب ). اثبات است آنچه را پس از نفی آید، چنانکه «نعم » اقرار است به نفی گذشته لذا اگر در جواب گفته خداوند «ألست ُ بربکم » نعم گویند کفر باشد. ( از تعریفات جرجانی ). جواب است تحقیق را، و آنچه را گفته شود مثبت میسازد چه آن ترک نفی است. لذا هرگاه به کسی گوئیم «لیس عندک کتاب ٌ» و در جواب گوید «بلی » لازمه آن داشتن کتاب است و اگر بگوید «نعم » نداشتن است. ( از اقرب الموارد ). کلمه تصدیق است در جواب استفهام نفی آید، و نعم او کفرباشد فی قوله تعالی «ألست ُ بربکم، قالوا بلی. ( قرآن 172/7 )». واین در اصل بل بوده است، الفی در آخر افزوده اند لیحسن السکوت ُ علیها، چه اگر بل بودی شنونده منتظر بودیی سخن دیگر را. ( دهار ). این کلمه در زبان عرب حرف جواب است به معنی نعم و مخصوص به نفی است مانند «زَعم الذین کفروا أن لن یبعثوا قل بلی و ربی.( قرآن 7/64 )» یا استفهام مانند بلی در جواب «ألیس زید بقائم » که مقرون به استفهام است و یا توبیخ مانند «ام یَحسبون أنّا لانسمع سرهم و نجواهم بلی ( قرآن 80/43 ).» و «ألست ُ بربکم قالوا بلی ( قرآن 172/7 )». ( فرهنگ علوم نقلی از مغنی ص 59 ). نظیر چرا در فارسی. ( یادداشت مرحوم دهخدا ). جیر. ( منتهی الارب ). آری. ( ترجمان القرآن جرجانی ). و رجوع به بَلی شود: و اذ أخذربک من بنی آدم من ظهورهم ذریتهم و أشهدهم علی أنفسهم ألست بربکم قالوا بلی شهدنا. ( قرآن 172/7 )؛ آنگاه که خدای تو از بنی آدم از پشتهای ایشان فرزندانشان را و ایشان را بر خودشان گواه گرفت که آیا من پروردگار شما نیستم گفتند چرا، گواهی دادیم: 
من از قالوا بلی تشویش دیرم.باباطاهر.از برای یک بلی کاندر ازل گفته است جان 
تا ابد اندردهد مرد بلی تن در بلا.سنائی.گر آسمان را پرسد زمین که هست چنین 
زمین صدا شنود ز آسمان بلی و نعم.سوزنی.ناقصان بلی چه بنشینیم 
کاملان ألست آمده ایم.عطار.
بلی. [ ب َ ] ( از ع، ق ) ممال بَلی ̍ و آن لفظی است که برای تصدیق کلام آید. در اصل این لفظ عربی است به فتح لام مگر فارسیان به کسر لام استعمال کنند. ( غیاث ). در جواب استفهام نفی آید در عربی،ولی در فارسی مطلقاً به معنی آری باشد و در تلفظ عامیانه «بله » گویند چنانکه میروی ؟ بلی. ( یادداشت مرحوم دهخدا ). و رجوع به بَلی ̍ و بَلِه شود: