حشاش در اصل به فردی اطلاق می‌گردد که به استعمال مواد مخدر گیاهی، به ویژه حشیش، چرس یا بنگ، اعتیاد داشته یا به طور مستمر از آن‌ها استفاده نماید. این کاربرد، تعریفی است که مستقیماً بر پایه عمل مصرف مواد روان‌گردان بنا نهاده شده و در اصطلاحات عمومی یا ادبیات روزمره برای اشاره به این افراد به کار می‌رود. این اطلاق، ماهیت فردی و رفتاری را برجسته می‌سازد.
اما در بافت‌های تاریخی و متون مربوط به فرق اسلامی، حشاش حامل بار معنایی بسیار سنگین‌تر و تخصصی‌تر است. در این ساحت، این واژه اغلب به اعضای گروه‌هایی نظیر قرمطیان یا پیروان فرق باطنی و اسماعیلیه اشاره دارد. این دسته‌بندی، که به صورت جمع حشاشین شهرت یافته، نه به دلیل مصرف مواد، بلکه بیشتر به سبب عقاید انحرافی، تعصبات سیاسی متمایل به «فاطمیان» یا اتهامات وارد شده از سوی مخالفان، به ویژه در دوره‌هایی که این فرقه‌ها دارای نفوذ سیاسی یا نظامی بودند، به آن‌ها اطلاق می‌شده است.
