جندق

جندق نام شهری واقع در بخش مرکزی شهرستان خور و بیابانک در استان اصفهان ایران است. این شهر در شمال‌شرقی استان اصفهان واقع شده و از شمال به کویر بزرگ ایران محدود می‌شود، از غرب به کویر ریگ جن و سلسله کوه‌های جندق، از جنوب به بیابان‌های اطراف خور و از شرق به حاشیه جنوبی دشت کویر ایران محدود است. این موقعیت جغرافیایی باعث شده است که این شهر در منطقه‌ای کویری و خشک قرار داشته باشد.

در گذشته‌های دور، این منطقه نقش بسیار مهمی در مسیرهای شاهراه ارتباطی داشت. این شهر در مسیر کاروان‌گذری جندق به بیدستان قرار گرفته بود و کاروان‌هایی که از جنوب ایران قصد داشتند به ری و شمال کشور سفر کنند، پیش از عبور از کویر بزرگ در این شهر توقف و استراحت می‌کردند.

امروزه این شهر به عنوان محور ارتباطی مهمی شناخته می‌شود که مسیر اصفهان-نایین-جندق-دامغان-مشهد را به هم متصل می‌کند. این محور یکی از مسیرهای اصلی مسافرانی است که از جنوب ایران و شهرهای اطراف اصفهان قصد دارند به مشهد سفر کنند.

این شهر قدمتی بیش از هزار سال دارد و دارای آثار تاریخی مهمی است که نشان‌دهنده تمدن و سکونت طولانی مدت در این منطقه است. یکی از شاخص‌ترین آثار باستانی آن، قلعه خشتی باستانی واقع در شمال شهر است که به دوره ساسانیان تعلق دارد.

لغت نامه دهخدا

جندق. [ ج َ دَ ] ( اِخ ) قصبه ایست از دهستان جندق بیابانک بخش خوربیابانک شهرستان نایین واقعدر 65هزارگزی شمال باختری خور، در مسیر شوسه جندق به انارک. موقع جغرافیایی آن جلگه و هوای آن گرمسیری است. سکنه آن 9550 تن. آب آن از چشمه و قنات و محصول آن غلات و شغل اهالی زراعت و صنایع دستی زنان عبا و کرباس بافی است. راه شوسه و دبستان و صندوق پست و در حدود 40 باب دکان و باشگاه ژاندارمری دارد. معدن سرب نیز دارد که قبلاً استخراج میشده است. این قصبه تقریباً دارای 50 مزرعه کوچک و بزرگ میباشد. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 10 ). رجوع به جندق بیابانک شود.

فرهنگ فارسی

شهرستانی است در میان کویر نمک که ده بزرگ آن (( خور ) ) است میرزا ابو الحسن یغما شاعر از آنجا برخاسته است.

دانشنامه عمومی

جَندَق شهری در بخش مرکزی شهرستان خور و بیابانک استان اصفهان ایران است که در حاشیهٔ جنوبی دشت کویر ایران می باشد. این شهر در شمال شرقی استان اصفهان واقع شده است.
جندق از توابع شهرستان خور در ۳۵۰ کیلومتری شمال شرقی اصفهان قرار دارد. موقعیت جغرافیایی آن عرض ۳۳:۵۶:۲۳ شمالی و طول ۵۴:۲۱:۲۹ شرقی ارتفاع آن از سطح آبهای آزاد ۹۷۷ متر می باشد. جندق از شمال به کویر بزرگ، از غرب به کویر ریگ جن و سلسله کوه های جندق، از جنوب به بیاباتهای اطراف خور و از شرق به حاشیه جنوبی دشت کویر محدود می شود.
شهر جندق در زمان های گذشته در مسیر شاه راه ارتباطی کاروان گذر جندق به بیدستان قرار داشته و کاروانهایی که از سمت جنوب ایران قصد عزیمت به ری و شمال کشور را داشته اند، قبل از عبور از دریای کویر در جندق اتراق می کرده اند.
سون هدین کویر نورد بزرگ سوئدی در کتاب کویرهای ایران به نام جندق اشاره کرده و ۲ روز را قبل از عزیمت به طرود در جندق سپری کرده است. در حال حاضر جندق محور ارتباطی اصفهان - نایین - جندق - دامغان - مشهد است و مسافرانی که از اصفهان و شهرهای جنوبی ایران قصد عزیمت به مشهد را دارند از این محور استفاده می کنند.
روستای زیبای مصر از توابع جندق در۴۰ کیلومتری شمال شرق واقع است که بخاطر طبیعت خاص آن و آسمان پرستارهٔ کویری و ماسه های روانش جذابیت زیادی برای توریست های داخلی دارد.
این شهر قدمتی بیش از هزار سال دارد و قلعهٔ خشتی باستانی در شمال آن مربوط به دورهٔ ساسانی می باشد.
• یغمای جندقی
• حریف جندقی
• حبیب یغمایی
• اسماعیل یغمایی
• سپیده جندقی

دانشنامه آزاد فارسی

جَنْدَق
شهری در استان اصفهان، شهرستان نائین، و در بخش خور و بیابانک. با ارتفاعی حدود ۹۷۵ متر، در دشتی در ۳۰۰کیلومتری شمال شرقی اصفهان و ۱۸۰کیلومتری شمال شرقی نائین، سر راه نائین به ترود و شاهرود، قرار دارد. اقلیم این شهر گرم و خشک است. شهر مذکور زادگاه شاعر معروف، میرزا ابوالحسن جندقی، مشهور به یغماست.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] دهستان و شهری در بخش خور و بیابانک در شهرستان نائین در استان اصفهان می باشد.
به مرکزیت شهر جندق، تقریباً در جنوب دشت کویر و در شمال بخش خور و بیابانک واقع است. از شمال به دهستان طُرود (در بخش مرکزی شهرستان شاهرود )، از مشرق و جنوب شرقی به دهستان بیابانک و از جنوب غربی و مغرب به دهستان چوپانان (در بخش اَنارک ) محدود می شود و مشتمل بر یازده آبادی و یک شهر به نام جندق است. 
← کوههای دهستان
در ارتفاع حدود ۹۸۰ متری، در شمال غربی بخش، در حدود ۱۱۰ کیلومتری شمال غربی شهر خور واقع است. شهر جندق در حاشیه جنوبی دشت کویر قرار گرفته و پیس کوه در حدود هشت کیلومتری مغرب و گُدارِ جندق در حدود نُه کیلومتری شمال شرقی آن قرار دارد. در مشرق و مغرب شهر، گنبدهای کوچکی از گچ و آهک وجود دارد که به سبب نفوذ آب باران به آنها، به تدریج توخالی شده اند. همچنین کمربندهایی از نمک سیاه در شمال شهر گسترده شده است. 
← آب و هوا
(۱) اسکندر منشی؛(۲) اسناد معادن ایران ( ۱۳۰۰ـ۱۳۳۲ ه.ش )، به کوشش مهشید لطیفی نیا، تهران: سازمان اسناد ملی ایران، ۱۳۷۶ ش؛(۳) اطلس راههای ایران، تهران: گیتاشناسی، ۱۳۷۴ ش؛(۴) اعتمادالسلطنه؛(۵) ایران. قوانین و احکام، مجموعه قوانین و مقررات مربوط به وزارت کشور: از آغاز پیروزی انقلاب اسلامی تا پایان سال ۱۳۶۹، تهران ۱۳۷۰ ش؛(۶) ایران. وزارت کشور. اداره کل آمار و ثبت احوال، کتاب جغرافیا و اسامی دهات کشور، ج ۳، تهران ۱۳۳۱ ش؛(۷) ایران. وزارت کشور. معاونت سیاسی. دفتر تقسیمات کشوری، نشریه تاریخ تأسیس عناصر تقسیماتی به همراه شماره مصوبات آن، تهران ۱۳۸۲ ش؛(۸) همو، نشریه عناصر و واحدهای تقسیمات کشوری؛(۲۰) فرهنگ جغرافیائی آبادیهای کشور جمهوری اسلامی ایران، ج ۵۱: جندق،ج ۶۲: فرخی، تهران: اداره جغرافیائی ارتش، ۱۳۶۴ ش؛(۲۱) آلفونس گابربل، عبور از صحاری ایران، ترجمه فرامرز نجد سمیعی، مشهد ۱۳۷۱ ش؛(۲۲) ابوالحسن بن محمدامین گلستانه، مجمل التواریخ، چاپ مدرس رضوی، تهران ۱۳۵۶ش؛(۲۳) غلامرضا گلی زواره، سیمای نایین: گوهر کویر، تهران ۱۳۷۳ش؛(۲۴) مرکز آمار ایران. سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۷۵: شناسنامه آبادیهای کشور، استان اصفهان، شهرستان نایین، تهران ۱۳۷۶ش الف؛(۲۵) همو، سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۷۵: نتایج تفصیلی کل کشور، تهران ۱۳۷۶ ش ب؛(۲۶) محمدصادق نامی اصفهانی، تاریخ گیتی گشا، با مقدمه سعید نفیسی، تهران ۱۳۶۳ ش؛(۲۷) نقشه راههای ایران، مقیاس ۰۰۰، ۵۰۰، ۲:۱، تهران: سازمان نقشه برداری کشور، ۱۳۷۷ ش؛(۲۸) مهدیقلی هدایت، گزارش ایران، چاپ محمدعلی صوتی، تهران ۱۳۶۳ ش؛(۲۹) اسون اندرس هدین، کویرهای ایران، ترجمه پرویز رجبی، تهران ۱۳۵۵ش؛(۳۰) اسماعیل هنریغمائی، جندق و قومس در اواخر دوره قاجار، چاپ عبدالکریم حکمت یغمائی، تهران ۱۳۶۳ ش؛(۳۱) حبیب یغمائی، «واحه جندق و بیابانک، یا، کویرنشینان مرکزی »، مجله مردم شناسی، دوره ۲ (فروردین ـ خرداد ۱۳۳۷)

جمله سازی با جندق

کیهان یغمایی از نوادگان یغمای جندقی شاعر غزل‌سرای سده سیزدهم است.

کمال اجتماعی جندقی (۸ اسفند ۱۳۰۸ – ۵ اسفند ۱۴۰۱) شاعر و طنزپرداز ایرانی بود. او تحصیلات خود را در دانشسرای مقدماتی گذراند و سپس در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران مشغول تحصیل شد، اما آن را ناتمام گذاشت. او مدتی مدیر مجلهٔ یغما بود و با نام‌های مستعار کمالو، نیمسوز و کماج با نشریات طنز توفیق، چلنگر و آهنگر همکاری داشت.

رفت عبدالحسین و جندق را ساخت از مرگ خویش حزن آباد
صاحب دین و دل آخوندآنکه الحق بود در جندق به عصر خود یگانه