واژه «توکا» در زبان فارسی به پرندهای کوچک، آوازخوان و زیبا از خانواده گنجشکسانان گفته میشود. این پرنده منقاری باریک، پرهایی رنگارنگ و صدایی دلنشین دارد. توکا معمولاً در مناطق معتدل زندگی میکند و در ایران نیز بهویژه در شمال کشور، از جمله در نواحی مازندران، گیلان و گلستان دیده میشود. در منابع جانورشناسی آمده است که توکا از تیره مخروطینوکان است و گونههای مختلفی از آن در اروپا، آمریکای شمالی و مرکزی و حاشیه دریای مدیترانه (بحرالروم) زندگی میکنند.
این پرنده نهتنها از نظر ظاهری زیباست، بلکه بهخاطر صدای خوش و آواز دلانگیزش در فرهنگها و زبانهای گوناگون نماد لطافت، امید و بهار بهشمار میآید. شاعران و نویسندگان گاه از آن برای اشاره به انسانهایی با روح لطیف و صدایی دلنشین بهره بردهاند. آواز این پرنده در سپیدهدم، یادآور زایش دوباره طبیعت و بیداری زمین از خواب زمستانی است؛ از همین رو، این پرنده در ادب و باور عامه، نشانهای از سرزندگی و شور زندگی دانسته میشود.
در فرهنگ مازندرانی، واژه «توکا» افزون بر معنای پرنده، به عنوان نامی دخترانه نیز به کار میرود. انتخاب این نام برای دختران، نشانهای از مهر، زیبایی، ظرافت و صدای دلنشین است؛ گویی دختری که این نام را دارد، همچون آن پرنده، پیامآور شادی و نغمهای از طبیعت است. این نام بومی، پیوندی عمیق میان زبان، طبیعت و احساسات انسانی برقرار میکند و از زیباییهای فرهنگی مردم شمال ایران به شمار میآید.