تهمتن

تهمتن. [ ت َ هََ ت َ ] ( ص مرکب ) مردم قوی جثه و شجاع و بی نظیر را نیز گویند چه معنی ترکیبی این لغت بی همتاتن است؛ یعنی تنی که عدیل و نظیر نداشته باشد. ( برهان ). از«تهم » + «تن » به معنی دارنده بدن قوی. ( حاشیه برهان چ معین ). قوی. نیرومند. شجاع. دلیر. ( فرهنگ فارسی معین ). بی همتا در بزرگی و حشمت و مردی و قامت. ( صحاح الفرس ). پهلوان. ( شرفنامه منیری ). معنی ترکیبی آن بزرگ تن است. ( آنندراج ). قوی جثه و شجاع و زورآور و دلاور و زبردست سهمگین و مهیب و بی نظیر و بی همتا. ( ناظم الاطباء ). تهم. ( انجمن آرا ) ( آنندراج ): 
در میان مهد چشم من نخسبد طفل خواب 
تا ببینم روی آن برجیس رای تهمتن.منوچهری.هم وصف تو اندر لب ناهید مغنی 
هم نام تو بر بازوی مریخ تهمتن.شرف شفروه ( از انجمن آرا ).عاجزش کرده نورسیده زنی 
از تنی اوفتاده تهمتنی.نظامی.کدامین تهمتن بدو پادشاست.نظامی.یکی تن که درپیش صد تن بود
اگر خود تهمتن بود زن بود.امیرخسرو.|| به معنی سپهدار و لشکرکش و خداوند سپاه هم هست. ( برهان ). خداوند سپاه گران. ( شرفنامه منیری ). سپهدار و لشکرکش و خداوند سپاه. ( ناظم الاطباء ). || ( اِ ) بندگی و فرمانبرداری کردن را نیز گویند. ( برهان ) ( ناظم الاطباء ).
تهمتن. [ ت َ هََ ت َ ] ( اِخ ) از القاب رستم زال است. ( برهان ) ( فرهنگ فارسی معین ). یکی از القاب رستم است زیرا که او عظیم الجثه و شجاع و بی همتا بود. ( انجمن آرا ) ( آنندراج ). و نیز رستم را نامند و پیلتن هم گویندش. ( شرفنامه منیری ). یکی از القاب رستم است چون که عظیم جثه بود و در مردانگی و دلاوری بی مثل و همتا بود او را به این لقب ملقب ساختند. ( فرهنگ جهانگیری ). لقب رستم زیرا که دلاور بی همتا بود. ( فرهنگ رشیدی ). از القاب رستم. ( ناظم الاطباء ). در شاهنامه تهمتن لقبی است که به رستم داده شده؛ یعنی بزرگ پیکر و قوی اندام. در واقع تهمتن معنی کلمه رستم است چه رستم نیز مرکب از دو جزء: نخست از کلمه «رئوذ» که به معنی بالش و نمو است... کلمه مذکور از ریشه فعل رئود که به معنی بالیدن است می باشد از همین کلمه است رستن و روئیدن. دوم از کلمه تهم. بنابراین رستم درست به معنی تهمتن است یعنی کشیده بالا و بزرگ تن و قوی پیکر.... ( یشتها ج 2 ص 139 ):

۱. تنومند، تناور، قوی جثه، نیرومند.
۲. دلیر. دراصل لقب رستم، پهلوان داستانی ایران است.