تمام

تمام. [ ت َ / ت ُ / ت ِ ] ( ع مص ) بمعنی تَمامه و تِمامه و تم [ ت َ م م / ت ُ م م / ت ِ م م ]. ( منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ) ( از اقرب الموارد ). رجوع به تم شود.
تمام. [ ت َ ] ( ع اِ ) تمام الشی ٔ؛ تمامی آن. تمامة و تتمه مثل آن. ( منتهی الارب ). همه. و تمام الشی ٔ، همه آن وتمامی آن. ( ناظم الاطباء ). مصدر تَم و تمام الشی ٔ، آنچه بدان اجزاء آن کامل گردد. ( از اقرب الموارد ). || و من العروض ما استوفی نصفه الاخیر بمنزلة الحشو و یجوز فیه ما جاز فیه کالنوع الاول من الکامل ومن المتقارب او ما یمکنه ان یدخله الزحاف فیسلم منه. ( منتهی الارب ). جنسی از عروض است. ( ناظم الاطباء ).
تمام. [ ت َ / ت ِ ] ( ع ص ) بدر تمام، ماه تمام. ( منتهی الارب ). ماه پر و کامل. یقال: بدر تَمام و بدر تِمام. ( ناظم الاطباء ). || ( اِ ) تمام خلقت. یقال: ولدته امه لتمام و کذلک ولد المولود لتمام؛ یعنی نه ماهه زاد.( منتهی الارب ) ( از اقرب الموارد ). ولد الولد لتمام الحمل؛ زائیده آن کودک ( را ) در حالتی که ماه آن کامل بود: والقت المراءة الولد لغیر تمام؛ بچه انداخت آن زن از جهت آنکه ماه وی کامل نبود... ( ناظم الاطباء ).
تمام. [ ت ِ ] ( ع اِ ) لیل التمام؛ درازترین شبهای سرمایا آن سه شب است که در درازی باهم برابر باشند یا شبی است که به دوازده ساعت یا زاید از آن رسد یا شب چهارده از ماه، لان القمر یتم فیها. ( منتهی الارب ) ( از ناظم الاطباء ). درازترین شبهای زمستان. و منه قوله:
فبت اُکابد لیل َ التما-
م ِ و القلب ُمن خشیة مقشعر.( از اقرب الموارد ).
تمام. [ ت َ ] ( ص، اِ، ق ) درست و کافی و کامل. ( غیاث اللغات ). کافی و بسنده و کامل و بی نقصان. ( آنندراج ). درست و کامل و بی عیب. ( ناظم الاطباء ): 
ز نوذر همی گفت هرکس به سام 
که برگشت از راه نیکی تمام.فردوسی.ابا اسب و ساز و سلیح تمام 
همه شیرمرد و همه نیکنام.فردوسی.وزان پس نگر تا چه دارد پیام 
ازو بشنو و پاسخش ده تمام.فردوسی.بجان توکه نیارم تمام کرد نگاه 
ز بیم چشم رسیدن بدان دو چشم سیاه.فرخی.با دولتی است باقی و با نعمتی تمام 
با همتی که وهم نیارد بر او گذار.فرخی.هیچ مردی تمام و پخته نگفت