در ستاره‌شناسی، به منطقه‌ای از زمین یا ماه که در هنگام گرفت، در تاریکی کامل فرومی‌رود سایه (Umbra) گفته می‌شود. در اطراف این ناحیه، منطقه‌ای موسوم به نیمسایه قرار دارد که در آن، تاریکی به‌صورت جزئی و تدریجی رخ می‌دهد. به بیان کلی‌تر، هرگاه تنها بخشی از منبع نور توسط جسم حائل پوشیده شود، منطقه‌ای که تحت تأثیر این پوشش ناقص قرار می‌گیرد، نیمسایه نامیده می‌شود.
علاوه بر این، در برخی از گرفت‌ها، منطقه‌ای در امتداد سایه و پشت آن شکل می‌گیرد که پیش‌سایه (Antumbra) نام دارد. در این ناحیه، ناظر می‌تواند بخشی از منبع نور را که از اطراف جسم گرفته‌کننده می‌تابد، مشاهده کند. این پدیده در مواقعی رخ می‌دهد که ناظر در فاصله‌ای دورتر از نقطهٔ تماس کامل قرار دارد. این اصطلاحات در مطالعهٔ لکه‌های خورشیدی نیز کاربرد دارند. بخش مرکزی و تاریک‌تر هر لکهٔ خورشیدی سایه نامیده می‌شود. در حالی که منطقهٔ پیرامونی آن که کم‌رنگ‌تر است و سایه را در بر گرفته است، «نیمسایه» خوانده می‌شود. این تقسیم‌بندی به درک ساختار و ویژگی‌های لکه‌های خورشیدی کمک شایانی می‌کند.
