واژه محکم با توجه به زمینه‌های مختلف می‌تواند معانی متفاوتی داشته باشد، اما در همه این معانی، مفهوم استحکام، قوت و ثبات وجود دارد.
سخت و استوار به معنای چیزی است که دارای استحکام و مقاومت بالایی است.
شدید در این معنا به معنای شدت و قوی بودن یک حالت یا احساس است.
آیاتی از قرآن که معنی‌اش روشن است و نیازی به تفسیر ندارد.
مرد مسلمان که در برابر فشارهای شدید، ایمان خود را حفظ کرده و به کفر تن نمی‌دهد.
انسان منصف که در قضاوت و تصمیم‌گیری عادلانه و با انصاف عمل می‌کند.
محکم. [م ُ ک َ ] ( ع ص ) استوار. استوارشده. ( از منتهی الارب ) ( ناظم الاطباء ). بناء محکم، بنائی استوار و مانع از تعرض غیر. ( کشاف اصطلاحات الفنون ). رصین. حصین. مستحکم. متین. قرص. قایم. ثابت. پابرجا. رزین
[ویکی فقه] محکم (علوم قرآنی). عبارت دارای معنای صریح و بدون احتمالات مختلف را گویند.
«محکم» اسم مفعول از باب افعال به معنای «متقن» و « ممنوع » است؛ چنان که گفته می شود:احکم الامر، ای:اتقنه (کار را استوار کرد) و احکم الرای، ای:اتقنه و منعه من الفساد.
کاربرد درباره قرآن
قرآن کریم به هر دو معنا محکم است؛ یعنی هم الفاظ و معانی آن متقن و استوار است و هم ممنوع و بازداشته شده از هر نقص و عیبی است:(کتاب احکمت آیاته).
معنای اصطلاحی
اما در اصطلاح، آیات محکم آیاتی هستند که از لحاظ دلالت چنان صریح و روشنند که هیچ زمینه ای برای احتمالات دیگر در معنای آن ها باقی نمی گذارند. این آیات بنا به مفاد آیه ۷ سوره آل عمران ام الکتاب اند؛ یعنی اصل، مرجع، مفسر و توضیح دهنده آیات دیگرند؛ چنان که راغب در المفردات فی غریب القرآن می گوید:«المحکم ما لاتعرض فیه شبهة لا من حیث اللفظ و لا من حیث المعنی، و المتشابه ما لا ینبیء ظاهره عن المراد».
