قبای

قبا، که در لغت به معنای ردایی بلند و فاخر است، به طور سنتی به نوعی پوشاک مردانه اطلاق می‌شود که تا پایین‌تر از زانو ادامه یافته و غالباً از جلو باز است. این لباس، که ریشه‌های عمیقی در فرهنگ و تاریخ ایران دارد، در دوران مختلف به عنوان نمادی از جایگاه اجتماعی، رسمیت و شرافت مورد استفاده قرار گرفته است. تنوع در جنس پارچه، طرح و رنگ قبای مردانه، بازتاب‌دهنده سلیقه‌ها و نیازهای اقشار مختلف جامعه در طول زمان بوده است.

اقبیه، که جمع قبا محسوب می‌شود، به مجموعه‌ای از این ردای بلند اشاره دارد. در گذشته، داشتن مجموعه‌ای از قبای فاخر، نشان‌دهنده ثروت و اعتبار فرد بوده و در مراسم رسمی، اعیاد و مناسبت‌های خاص، پوشیدن قبای مناسب، امری رایج و ضروری به شمار می‌رفت. این البسه غالباً با دقت و ظرافت خاصی دوخته می‌شدند و تزئینات به کار رفته در آن‌ها، از جمله گلدوزی‌ها و نواردوزی‌ها، بر شکوه و زیبایی آن‌ها می‌افزود.

در نگاهی جامع‌تر، قبا صرفاً یک نوع پوشاک نبوده، بلکه بخشی از هویت فرهنگی و اجتماعی مردان ایران باستان و دوران اسلامی بوده است. این لباس با فرم و ساختار خاص خود، بیانگر ظرافت‌های هنری و ذوق ایرانی در طراحی پوشاک بوده و همواره مورد توجه مورخان، پژوهشگران و علاقه‌مندان به میراث فرهنگی قرار گرفته است. امروزه نیز، قبای سنتی در برخی مراسم فرهنگی و نمایشی به عنوان یادبودی از گذشته و بخشی از میراث زنده ایران، همچنان حضور دارد.

لغت نامه دهخدا

قبای. [ ق َ ] ( ع اِ ) قبا:
بپوشید زربفت و چینی قبای
ز تاج اندر آویخت فر همای.فردوسی.جزوی و کلی از دو برون نیست آنچه هست
جزوی همه تو بخشی و کلی همه خدای
من از خدای و از تو همی خواهم این دو چیز
تا او ترا بقا دهد و تو مرا قبای.عنصری.شاهان به وقت بخشش از آن شاه یافته
گه ساز و گه ولایت و گه اسب و گه قبای.فرخی.رجوع به قبا شود.

فرهنگ فارسی

نوعی لباس بلندمردانه، اقبیه جمع
( اسم ) قبا.

جمله سازی با قبای

آن سرخ قبایی که چو مه پار برآمد امسال در این خرقه زنگار برآمد
قبای اطلس نه چرخ گردون بود کوتاه بر بالای بیدل!
تا کرد قبای ناز را بر تن گل در پایش ریخت رنگ از دامن گل