فاخته‌ها در اشکال و ظاهری گوناگون وجود دارند و ویژگی‌های ظاهری آن‌ها از یک گونه به گونه دیگر به‌طور قابل توجهی متفاوت است. نوع اروپایی با نام علمی Cuculus canorus، پرنده‌ای از خانواده کوکویان و راستۀ کوکو سانان است که در مناطق اروپا، آسیا و آفریقا زندگی می‌کند. این پرندگان به‌عنوان جاندارانی با جثه متوسط و اندازه‌ای مشابه با حیوانات کوچک شناخته می‌شوند. در برخی منابع، به برخی از کبوترها مانند کبوتر جنگلی و کوهی نیز فاخته اطلاق می‌شود. اندازه آن ها بین مرغ و کبوتر است و آن‌ها دارای بال‌های نوک‌تیزی هستند که هنگام نشستن به سمت پایین آویزان می‌شوند. طول نوع معمولی بین ۳۲ تا ۳۴ سانتی‌متر و طول دم آن حدود ۱۳ تا ۱۵ سانتی‌متر است. طول بال‌های این پرنده به ۵۵ تا ۶۰ سانتی‌متر می‌رسد. وزن نرها به‌طور متوسط ۱۳۰ گرم و ماده‌ها ۱۱۰ گرم است. نوع معمولی شباهت زیادی به فاخته شرقی دارد، با این تفاوت که بال‌های آن کمی کوتاه‌تر است. پاهای آن دارای ساختاری خاص و غیرمعمول هستند که شامل چهار انگشت می‌شود؛ دو انگشت به سمت جلو و دو انگشت به سمت عقب قرار دارند. این ساختار به پرنده کمک می‌کند تا به راحتی پرواز کند و بر روی سطوح عمودی بچسبد. انواع نر بالغ بدنی به رنگ خاکستری دارند و حلقه‌ای نازک و زرد روشن دور چشم‌هایشان وجود دارد. پاهای آن‌ها زرد و منقارشان سیاه است. پرهای قسمت بالایی این پرندگان خاکستری تیره است، در حالی که رنگ برخی از ماده‌ها به قهوه‌ای روشن می‌زند. انواع معمولی در اولین پاییز زندگی خود رنگ پرهای متنوعی دارند؛ برخی از آن‌ها دارای قسمت بالایی قهوه‌ای شاه‌بلوطی و برخی دیگر خاکستری ساده هستند. در فصل بهار، شاه‌پرهای پرندگانی که در سال قبل از تخم بیرون آمده‌اند، کامل می‌شود. بارزترین ویژگی شناسایی فاخته‌های معمولی نوجوان، لکه‌های سفید در پشت و حاشیه‌های پر سفید آن‌هاست.
فاخته
لغت نامه دهخدا
فاختة. [ ت َ ] ( اِخ ) دختر ابوطالب بن عبدالمطلب بن هاشم، ام هانی خواهر علی، و به کنیتش بیشتر معروف است. گفته اند نام اصلی او هنده بوده. ( الاصابة ج 8 ص 154 ).
فاختة. [ ت َ ] ( اِخ ) دختر ابوهاشم بن عتبةبن ربیعه و همسر یزیدبن معاویه، خلیفه معروف و بزه کار اموی. یزید را از این زن دو فرزند بنام معاویه و خالدبوده است. رجوع به حبیب السیر چ خیام ج 2 ص 130 شود.
فاختة. [ ت َ ] ( اِخ ) دختر اسودبن مطلب بن اسدبن عبدالعزیزالقرشیة الاسدیة که پس از مرگ پدر تحت حمایت و سرپرستی صفوان بن امیه بود. رجوع به الاصابة ج 8 ص 154 شود.
فاختة. [ ت َ ] ( اِخ ) دختر خارجةبن زیدبن ابی زهیر انصاری، همسر ابوبکر صدیق. دارقطنی او را در کتاب الاخوة نام برده است. ( الاصابة ج 8 ص 154 ).
فاختة. [ ت َ ] ( اِخ ) دختر عمرو الزهریه، خاله پیامبر. رجوع به الاصابة ج 8 ص 154 شود.
فاختة. [ ت َ ] ( اِخ ) دختر غزوان و همسر عثمان معروف. وی یکی از هشت زنی بوده است که عثمان به خانه خویش آورد. رجوع به حبیب السیر چ خیام ج 1 ص 154 شود.
فاختة. [ ت َ ] ( اِخ ) دختر قرطةبن عبدعمروبن نوفل عبدمناف قرشی، همسر معاویةبن ابی سفیان. پدر او را در میان معاصران محمدبن عبداﷲ نام نبرده اند. زبیربن بکار گوید: معاویه ابتدا با کنود دختر قرطه و سپس با خواهرش فاخته ازدواج کرد. درباره پدر فاخته تنها همین خبر موجود است که در غزوه قبرس جنگیده است. ( از الاصابة ج 8 ص 154 ).
فاخته. [ ت َ / ت ِ ] ( اِ ) مرغی است خاکستری رنگ مطوق به طوق سیاه. آن را قلیل الالفت دانسته اند. بجهت آوازش آن را کوکو نیز گویند. اهل انطاکیه یمامه خوانند. ( آنندراج ). قمری. کوکو. فانیز. ( ناظم الاطباء ). صلصل. ( منتهی الارب ). هاکس گوید: از کبوتر کوچکتر و نشانها و علامتهای او با کبوتر تباین تام دارد. صدایش نرم و حزن انگیز است. چشمانش شیرین و خوش نگاه است. امانت و بیگناهی آن لایق تقدیم و هدیه حضور خداوندش نموده است. ( قاموس کتاب مقدس ). آن را فالنجه، ورشان، کالنجه و کرچفوس نیز نامند:
فاخته گون شد هوا ز گردش خورشید
فرهنگ معین
فرهنگ عمید
۲. (موسیقی ) [قدیمی] نوعی رعایت ضرب و زمان در موسیقی قدیم: بلبل از اوراقِ گل کرده درست / منطق الطیرِ اصول فاخته (امیرخسرو: ۷۸۴ ).
فرهنگ فارسی
دختر قرطه بن عبد عمرو بن توفل عبد مناف قرشی همسر معاویه بن ابی سفیان. پدر او را در میان معاصران محمد بن عبدالله نام نبرده اند.
فرهنگ اسم ها
معنی: پرنده ای خاکی رنگ کوچکتر از کبوتر، از اصول موسیقی قدیم، پرنده ای از خانواده ی کبوتر، کوکو، صلصل، فاخته ضرب، ( اَعلام ) دختر ابوطالب و خواهر امیرالمؤمنین ( ع ) مکنی [کنیه ی او] به ام هانی، پرنده ای از خانواده کبوتر
دانشنامه اسلامی
از فاخته در باب اطعمه و اشربه نام برده اند.
معرفی
فاخته پرنده ای است خاکستری رنگ از خانواده کبوتر، کوچک تر از کبوتر چاهی با دُم کوتاه و سری نسبت به بدن کوچک که معمولاً زیستگاه آن جنگل است.
حکم فقهی
خوردن گوشت فاخته مکروه است؛ هر چند برخی در کراهت آن اشکال کرده اند. بر پایه برخی روایات، نگهداری فاخته در منزل کراهت دارد.
ویکی واژه
یا کوکو، پرنده‌ای است خاکی رنگ شبیه کبوتر و کمی کوچک تر از آن که دور گردنش طوقی سیاه دارد.
جمله سازی با فاخته
سروی ز غم فاخته آزاد تویی تو پیش قد سرو تو گرفتار منم من
مرحبا ای فاخته بگشای لحن تا گهر بر تو فشاند هفت صحن
از ادب عشق حلقه در باغ است فاخته را سرواگرچه زیرپرآید
