معنی جامع عشق

لغت نامه دهخدا

عشق. [ ع َ ش َ ] ( ع مص ) عشق آوردن و چیره گردیدن دوستی بر کسی. ( از منتهی الارب ). عاشق شدن. ( المصادر زوزنی ). نیک شگفت داشتن. ( تاج المصادر بیهقی ). تعلق قلب به کسی. ( از اقرب الموارد ). || چسبیدن. ( از منتهی الارب ). التصاق به چیزی. ( از اقرب الموارد ). عِشق. مَعشَق. و رجوع به عشق و معشق شود.
عشق. [ ع َ ش َ ] ( ع اِ ) ج ِ عَشَقة. ( منتهی الارب ) ( اقرب الموارد ). رجوع به عشقة شود.
عشق. [ ع ِ ] ( ع مص ) عَشَق است درتمام معانی. ( از منتهی الارب ) ( از اقرب الموارد ). به حد افراط دوست داشتن. ( فرهنگ فارسی معین ). بسیار دوست داشتن چیزی. ( غیاث اللغات ). رجوع به عَشَق شود.
عشق. [ ع ِ ] ( ع اِمص ) شگفت دوست به حسن محبوب، یا درگذشتن ازحد در دوستی، و آن عام است که در پارسایی باشد یا در فسق، یا کوری حس از دریافت عیوب محبوب، یا مرضی است وسواسی که میکشد مردم را بسوی خود جهت خلط، و تسلیط فکر بر نیک پنداشتن بعضی صورتها. ( منتهی الارب ). یامرضی است از قسم جنون که از دیدن صورت حسن پیدا میشود، و گویند که آن مأخوذ از عَشَقه است و آن نباتی است که آن را لبلاب گویند، چون بر درختی بپیچد آن را خشک کند، همین حالت عشق است بر هر دلی که طاری شود صاحبش را خشک و زرد کند. ( از غیاث اللغات ). اسم است از مصدر عشق [ ع َ ش َ / ع ِ ]، و آن بمعنی افراط است درحب از روی عفاف و یا فسق، و گویند اشتقاق آن از عشقه است بمعنی لبلاب که بر درخت می پیچد و ملازم آن میباشد. ( از اقرب الموارد ). بیماریی است که مردم آن را خود به خویشتن کشد و چون محکم شد بیماری باشد با وسواس مانند مالیخولیا. و خود کشیدن آن به خویشتن، چنان باشد که مردم اندیشه همه اندر خوبی و پسندیدگی صورتی بندد و امید اصل او اندر دل خویشتن محکم کند و قوت شهوانی او را بر آن مدد میدهد تا محکم گردد. ( ذخیره خوارزمشاهی ). به معنی بسیار دوست داشتن است، و گران سنگ، بلنداقبال، بلندبالادست، چابک دست، آتش دست، جوانمرد، دریادل، دل افروز، بنده نواز، گره گشای، سخت بازو، سرکش، بی پروا، بی قرار، ستم پیشه، غیور، شورانگیز، شعله خوی، هستی سوز، جگرسوز، عالم سوز، خانه سوز، خانه پرداز، خونخوار و خون آشام از صفات اوست. و با لفظ باختن، سنجیدن، ورزیدن، خاستن، روئیدن و نشاندن مستعمل است. ( از آنندراج ). بسیاری ِ محبت. ( تاج المصادر بیهقی ). دوستی مفرط و محبت تام، و آن در روانشناسی یکی از عواطف است که مرکب میباشد از تمایلات جسمانی، حس جمال، حس اجتماعی، تعجب، عزت نفس و غیره. علاقه بسیار شدید و غالباً نامعقولی است که گاهی هیجانات کدورت انگیز را باعث میشود، و آن یکی از مظاهر مختلف تمایل اجتماعی است که غالباً جزو شهوات بشمار آید. ( فرهنگ فارسی معین ). پشک و اشتیاق و محبت و دوستی بسیار، و مهر و بیقراری و دوستاری صورت خوب و خوشگل. ( ناظم الاطباء ).