خودمختار به معنای دارا بودن اختیار و توانایی ادارۀ امور بدون وابستگی و نظارت بیرونی است. این مفهوم بیانگر وضعیت موجودیتی است که زمام کارهای خویش را مستقلاً و بدون نیاز به قیم یا سرپرست به دست دارد و در تعیین سرنوشت و اتخاذ تصمیم‌های اساسی، کاملاً آزاد عمل می کند. در حوزۀ سیاسی و حقوقی، خودمختاری به وضعیت سرزمین‌ها یا کشورهایی اطلاق می‌شود که از استقلال داخلی برخوردار بوده و می‌توانند بدون دخالت نیروهای خارجی، برای خود قانون وضع کرده و تصمیم‌های حاکمیتی را به مرحلۀ اجرا بگذارند. چنین واحدی، با تبعیت از قوانین خود و داشتن نهادهای حکومتی مستقل، ادارۀ امور عمومی و جهت‌دهی به سیاست‌های کلان را در دست دارد.
اصطلاح کشور خودمختار نیز به‌طور مشخص به جامعه‌ای سیاسی اشاره دارد که از حاکمیت کامل داخلی و آزادی عمل در عرصۀ بین‌المللی برخوردار است. این کشور قادر است بر پایۀ منافع ملی و ارادۀ جمعی شهروندان خود، تصمیم‌گیری کند و آن را بدون مانع عمده‌ای به مرحلۀ عمل برساند. خودمختاری در این سطح، معادل با استقلال و حاکمیت ملی در نظر گرفته می‌شود.
