آتوسا یک نام دخترانه با ریشه‌های تاریخی عمیق است که در تاریخ ایران و به ویژه در دوران هخامنشیان جایگاه ویژه‌ای دارد. این نام به طور خاص به دو شخصیت تاریخی مهم اشاره دارد که هر دو در تاریخ ایران باستان تأثیرگذار بوده‌اند.
دختر کوروش بزرگ
آتوسا، دختر کوروش بزرگ و همسر داریوش بزرگ، یکی از مهم‌ترین شخصیت‌های تاریخ هخامنشی است. او در حدود سال‌های ۵۵۰ تا ۴۸۵ پیش از میلاد زندگی می‌کرد و مادر خشایارشا، پادشاه معروف هخامنشی، بود. او به عنوان همسر داریوش بزرگ، نقش مهمی در سیاست و قدرت‌طلبی آن دوران ایفا کرد. وی به خاطر قدرت‌طلبی، درایت و اقتدارش شناخته شده است و به عنوان یکی از تأثیرگذارترین زنان در تاریخ هخامنشیان محسوب می‌شود.
اگرچه در منابع تاریخی به صراحت درباره مذهب او سخنی به میان نیامده، اما نامش به عنوان نمادی از نام زرتشتی هتوئسه شناخته می‌شود که نشان‌دهنده پیروی او از آیین زرتشت است. همچنین، هرودوت، تاریخ‌نگار یونانی، در روایت‌های خود به آتوسا و تأثیر او در جنگ‌های ایرانیان و یونانیان اشاره کرده است.
دختر اردشیر دوم
آتوسا دیگر شاهزاده هخامنشی، دختر اردشیر دوم و همسر دوم اردشیر دوم بود. او پس از مرگ وی، با اردشیر سوم ازدواج کرد. او مادر ارشک، یازدهمین شاهنشاه هخامنشی بود. او به عنوان همسر پادشاهان، می‌توانست در تصمیم‌گیری‌های سیاسی و نظامی مؤثر باشد و به نوعی بر سرنوشت کشور تأثیر بگذارد.
معنی اسم
این نام به صورت یونانی Utauθa در زبان فارسی باستان آمده است و به معنای «حیله‌گرِ خوب» یا «بخشندهِ خوب» می‌باشد. همچنین، برخی پژوهشگران معتقدند که این نام به معنای «زبر دست» نیز در فرهنگ‌ها ثبت شده است.
