بالادست

«بالادست» به مکانی اشاره دارد که در ارتفاع بالاتر نسبت به نقطه یا محل دیگری قرار گرفته باشد، مانند بالادست یک رودخانه یا کوه. این واژه در جغرافیا، معماری و مهندسی برای توصیف موقعیت ارتفاعی نسبت به نقطه مرجع به کار می‌رود. در معنای مجازی، «بالادست» می‌تواند نشان‌دهنده برتری یا تقدم در موقعیت، قدرت یا اختیار نسبت به دیگری باشد. در مسائل اجتماعی یا سازمانی، فرد یا نهادی که «بالادست» قرار دارد، ممکن است نقش تصمیم‌گیری یا نظارت داشته باشد و اختیار بیشتری نسبت به دیگران داشته باشد. این واژه در متون فارسی کلاسیک و ادبی نیز برای توصیف موقعیت فیزیکی یا معنوی به کار رفته و تصویری از تقدم و ارتفاع ارائه می‌دهد.

تصویر معنی بالادست

لغت نامه دهخدا

بالادست. [ دَ ] ( ص مرکب ) مقابل پایین دست. مقابل زیردست. مقابل فرودست. || برتر. ( آنندراج ). حریف غالب. ( غیاث اللغات ) ( برهان ). قوی. ( آنندراج ) ( هفت قلزم ) ( ناظم الاطباء ). شخص متبوع و بزرگتر در کاری. ( فرهنگ نظام ):
عشق بالادست بر خاک از وجود ما نشست
از گهر گرد یتیمی بر رخ دریا نشست.صائب. || هر چیز نفیس و بهتر و کامل. ( غیاث اللغات ). هر چیزی که نفاست تمام دارد. ( برهان قاطع ). نیکو. بهتر. ( آنندراج ) ( فرهنگ نظام ). گرانمایه. ( ناظم الاطباء ).
- متاع بالادست؛ جنس گرانبها و نفیس. ( آنندراج ):
به عالمی ندهم جلوه ای ز نخل قدش
گران فروشم و دارم متاع بالادست.روزبهان ( از آنندراج ). || بلندتر. بالاتر. ( ناظم الاطباء ). || ( اِ مرکب ) صدر مجلس. ( غیاث اللغات ) ( برهان ). جای بالاتر در مجلس. ( فرهنگ نظام ) ( هفت قلزم ). صدر مجلس و مقدم بر دیگری. ( از لغت محلی شوشتر ). مقدم مجلس. ( ناظم الاطباء ). مقابل پایین دست. ( آنندراج ). مقابل زیردست: علماء و ائمه دین را حرمت دار و بالادست مردمان نشان. ( مجالس سعدی ص 19 ).
لطف بالادست شاهش خوش نواخت
صدر مجلس صاحب خود را شناخت.ظهوری ( از آنندراج ).|| طرف بالا. جانب علیا. فوق. بسوی بالا. ( ناظم الاطباء ): حسن آباد بالادست حسین آباد است، جانب علیای آن قرار دارد.