کلمه الان یکی از واژگان پرکاربرد زبان فارسی است که برای اشاره به زمان حال یا لحظه‌ای که فرد در آن قرار دارد، به کار می‌رود. این واژه از نظر معنایی بسیار نزدیک به کلماتی مانند «اکنون»، «همین دم»، «در این وقت» و «این هنگام» است و همگی به بازه زمانی فعلی یا زمان حاضر اشاره دارند.
الان به زمانی گفته میشود که فرد در آن لحظه قرار دارد؛ یعنی زمانی که در حال حاضر اتفاق می‌افتد یا لحظه‌ای که شخص در آن حضور دارد. این کلمه بیانگر زمان حال و آن نقطه از زمان است که هیچ پیش و پس از آن در نظر گرفته نمی‌شود، بلکه تنها لحظه جاری و موجود مورد توجه است. به عبارت دیگر، این واژه نشان‌دهنده زمان حاضر است که در مقابل گذشته و آینده قرار دارد.
اگرچه الان، اکنون، همین دم و این هنگام به یک معنا هستند، اما هر کدام دارای بار معنایی و کاربردهای خاص خود می‌باشند. مثلاً الان بیشتر در زبان محاوره‌ای و روزمره به کار می‌رود و حس صمیمیت و نزدیکی زمانی بیشتری دارد، در حالی که اکنون در زبان رسمی‌تر و نوشتاری استفاده میشود و بار رسمی‌تری دارد. همین دم برای اشاره به لحظه‌ای بسیار نزدیک و فوری است و این هنگام بیشتر در متون ادبی و توصیفی کاربرد دارد.
