اسید

در علم شیمی، به ماده‌ای گفته می‌شود که در محیط حلال یون‌زا (معمولاً آب)، یون‌های هیدروژن (+H یا پروتون) آزاد می‌کند. آن ها با بازها واکنش داده و نمک تولید می‌کنند و گاهی به‌عنوان حلال نیز عمل می‌نمایند. اسیدهای قوی حالت خورندگی دارند، در حالی که انواع ضعیف‌تر یا رقیق مزه‌ای ترش یا تند دارند؛ البته در برخی اسیدهای آلی به دلیل مزه‌های خاص دیگر، این ترشی شاید چندان محسوس نباشد.

قدرت آن بر اساس مقدار یون هیدروژن موجود در محلول تعیین می‌شود که با مقیاس pH سنجیده می‌گردد. تمامی آن ها pH کمتر از ۷ دارند. از نظر طبقه‌بندی، می‌توان بر اساس قدرت بازی آن‌ها (تعداد اتم‌های هیدروژن قابل ترکیب با باز)، به دسته‌های تک‌بازی، دوبازی، سه‌بازی و بیشتر تقسیم نمود. همچنین بر اساس درجه یون‌زایی (تعداد اتم‌های هیدروژن قابل تفکیک در آب) طبقه‌بندی دیگری امکان‌پذیر است. به‌عنوان مثال، سولفوریک رقیق در گروه دوبازی قوی، بسیار یون‌زا و واکنش‌پذیر قرار می‌گیرد.

برخی از انواع معدنی شامل بوریک، کربونیک، هیدروکلریک، هیدروفلوئوریک، نیتریک، فسفریک و سولفوریک هستند. در مقابل، انواع آلی مانند اتانوئیک (استیک)، بنزوئیک، سیتریک، متانوئیک (فرمیک)، لاکتیک، اگزالیک و سالیسیلیک نیز مورد توجه قرار دارند. علاوه بر این، انواع پیچیده‌تری مانند نوکلئیک اسیدها و آمینواسیدها نیز وجود دارند.

تصویر معنی اسید

لغت نامه دهخدا

اسید.[ اُ س َی ْ ی ِ ] ( ع ص مصغر ) تصغیر اسود. بزرگوارک.
اسید. [ اَ ] ( فرانسوی، اِ ) ( از لاتینی ِاَسیدوس، ترش ) ( اصطلاح شیمی ) حاصل ترکیب جسم مفردی را با ئیدرژن اسید نامند. و این مرکب دارای طعمی گزنده و اغلب ترش است و رنگ کبود و تورنِسُل را سرخ گرداند. اینک به شرح بعض اسیدها می پردازیم:
- اسید ازتیک یا اسید نیتریک؛ مایعی است با بوی مشخص و بی رنگ که در هوا دود می کند. در مقابل نور قسمتی از آن تجزیه میشودو رنگ آن در اثر پیدایش بخار نیترو رنگین میگردد. وآن اکسیدانی بسیار قوی است و پوست را لکّه دار و زردمیکند. وزن مخصوص آن در 20 درجه حرارت 1/38 تا 1/39است. اسید مزبور را در شیشه های سربلور و دور از روشنایی نگاهداری میکنند. این اسید با الکل، گلیسیرین، محلولهای آلبومین دار و مواد آلی عدم توافق دارد. ( کارآموزی داروسازی تألیف جنیدی ص 138 ). و رجوع به اسید نیتریک شود.
- اسید ازتیک قابل تبلور؛ جوهرسرکه. مایعی بیرنگ با بوی تند و گزنده و بسیار ترش مزه و سوزآور است. در 16/7 درجه ذوب میشود و در 118 درجه میجوشد. وزن مخصوص آن در 20 درجه 1/05 است. ( کارآموزی داروسازی ص 155 ).
- اسید استیل دی فسفره؛ که از اسید ارتواستیک مشتق شده است. ( روش تهیه مواد آلی تألیف رضا صفوی ص 267 ).
- اسید استیل سالیسیلیک یا آسپیرین؛ این جسم را از اثر انیدریداستیک روی اسید ارتوهیدرکسی بنزوئیک یا اسید سالیسیلیک بدست می آورند. رجوع به روش تهیه مواد آلی ص 344 شود. اسپیرین بصورت تبلورات بیرنگ سوزنی شکل بی بو و کمی ترش است. گاهی کمی بوی استیک دارد. در 300 قسمت آب و4/5 قسمت الکل 90 درجه و 20 قسمت اتر حل میشود. ( کارآموزی داروسازی ص 161 ).
- اسید ایزبوتیریک؛ این جسم را از اثر پرمنگنات پتاسیم در محلول قلیائی روی الکل ایزوبوتیلیک بدست می آورند. رجوع به روش تهیه مواد آلی ص 194 شود.
- اسید برمیدریک؛ که روی اجسام اشباع نشده ثابت میشود یا جانشین OH می گردد. رجوع به روش تهیه مواد آلی ص 273 شود.
- اسید بنزلیک یا اسید دی فنیل هیدرکسی استیک؛ این جسم را از اثر پتاس الکلی روی دی ستن بدست می آورند. رجوع به روش تهیه مواد آلی ص 201 شود.
- اسید بوریک؛ یکی از مشتقات بورق است، و آن به سه شکل در داروخانه ها یافت میشود: یا بصورت گرد سفیدرنگ بی شکل و یا بشکل تبلورات کوچک سفید و یا فلس مانندو سفید میباشد. اسید بوریک بدون بو و بی مزه است. رجوع به کارآموزی داروسازی ص 137 شود.

فرهنگ معین

( اَ ) [ فر. ] (اِ. ) هر جسم هیدروژن داری که به حالت محلول، یون هیدروژن (پروتون ) آزاد کند و به جای هیدروژن آن فلزی جانشین شود و تشکیل نمک دهد. بیشتر اسیدها خورنده هستند و مزة ترش دارند.

فرهنگ عمید

ماده ای ترش مزه که بازها را خنثی و بعضی فلزات را در خود حل می کند.

فرهنگ فارسی

الجعفی. صحابی است. یا تابعی است و روایت مراسیل میکرد.

دانشنامه عمومی

اسید یا تیزاب ( به فرانسوی: Acide ) مولکول یا یونی است، که قابلیت اهدای یک پروتون ( یون هیدروژن H + ) دارد ( طبق نظریه اسید برونستد - لوری )، یا در تعریف دیگری، اسید ماده ای است که، قابلیت شکل دهی یک پیوند کووالانسی با یک جفت الکترون را دارد. ( طبق نظریه اسید لوئیس ). اولین دسته اسیدها، اهداکنندگان پروتون یا اسیدهای Brønsted - Lowry هستند. در حالت خاص محلول های آبی، اهدا کنندگان پروتون یون هیدرونیوم H 3 O + را تشکیل می دهند و به عنوان اسیدهای آرِنیوس شناخته می شوند. برونستد و لوری نظریه آرنیوس را تعمیم دادند تا شامل حلال های غیرآبی نیز باشد. یک اسید برونستد یا آرنیوس معمولاً حاوی یک اتم هیدروژن متصل به یک ساختار شیمیایی است که پس از از دست دادن H + هنوز از نظر انرژی مساعد است.
اسیدها موادی ترش مزه اند، خاصیت خورندگی دارند، شناساگرها را تغییر رنگ می دهند و بازها را خنثی می کنند.
لی بیگ: اسید موادی هست که در ساختار خود هیدروژن یا هیدروژن هایی دارند که در واکنش با فلزها توسط یون های فلز جایگزین می شوند.
آرنیوس: اسیدها موادی هستند که ضمن حل شدن در آب، یون +H ( یون هیدروژن ) آزاد می کنند. البته یون +H به صورت آزاد در آب وجود ندارد و به سرعت آبپوشی شده و تبدیل به یون هیدرونیوم ( +H3O ) می شود. بازها موادی هستند که ضمن حل شدن در آب یون - OH ( یون هیدروکسید ) آزاد می کنند. این تعریف فقط به موادی محدود می شود که در آب قابل حل باشند ( یکی از اشکالات مدل اسیدی آرنیوس در همین است ). نظریه آرنیوس در تصحیح و تکمیل نظریات آنتوان لاووازیه و سر همفری دیوی مطرح شد. قبل از سوانت آرنیوس و در حدود سال ۱۸۰۰ میلادی، اغلب شیمی دانان فرانسوی از جمله آنتوان لاووازیه، تصور می کردند که تمام اسیدها دارای اکسیژن هستند. این در حالی بود که اغلب شیمی دانان انگلیسی از جمله سر همفری دیوی اعتقاد داشتند که تمام اسیدها دارای هیدروژن هستند.
لوری - برونستد: اسید گونه ای است که در واکنش شیمیایی پروتون ( یون+H ) می دهد و باز گونه ای است، که در واکنش شیمیایی پروتون ( یون+H ) می پذیرد. لوری و برونستد این تعریف را بیان کردند، که از آن بر خلاف تعریف آرنیوس می توان در محیط غیر آبی هم استفاده کرد.
لوییس: اسیدها موادی هستند که در واکنش های شیمیایی پیوند داتیو می پذیرند. بازها موادی هستند که در واکنش های شیمیایی پیوند داتیو می دهند. تعریف لوییس را با نظریه اوربیتال مولکولی هم می توان بیان کرد. به طور کلی، اسید می تواند یک جفت الکترون از بالاترین اوربیتال خالی در پایین اوربیتال خالی خود دریافت کند. این نظر را گیلبرت لوییس مطرح کرد. با اینکه این تعریف گسترده ترین تعریف است. تعریف لوری - برونستد کاربرد بیشتری دارد. با استفاده از این تعریف می توان میزان قدرت یک اسید را هم مشخص نمود. از این مفهوم در شیمی آلی هم استفاده می شود ( مثلاً در کربوکسیلیک اسید ).
اسید (فیلم ۱۹۸۸). «اسید» ( انگلیسی: Tezaab ) فیلمی هندی است که در سال ۱۹۸۸ منتشر شد. از بازیگران آن می توان به آنیل کاپور، مدوری دیکشیت، انوپم کهیر و کیران کومار اشاره کرد.
فیلم اسید یکی از موفق ترین اجراهای آنیل کاپور و میدوری دیکشیت است. همچنین آهنگ ek do teen میدوری دیکشیت که با صدای آلکا یاگنیک شنیده می شود بسیار معروف است. آنیل کاپور برای بازی در این فیلم جایزه فیلمفیر بهترین بازیگر نقش اول مرد را از آن خود کرد.
ماهش دشموک ( آنیل کاپور ) به ارتش می پیوندد تا به کشور خدمت کند. پدر و مادر ماهش در جریان سرقت یک بانک کشته می شوند و ماهش آنها را به زندان می فرستد. در طول دوران دانشکده ماهش عاشق دختری بنام موهینی ( میدوری دیکشیت ) می شود. پدر موهینی مردی است بنام شیاملال ( انوپم کهیر ) که سرگرمی جز مشروب و قمار ندارد. شیاملال برای اینکه موهینی را از شر ماهش خلاص کند از خلافکار خطرناکی بنام لوطیا پاتان ( کیران کومار ) کمک می گیرد. لوتیا سردسته همان گروهی است که والدین ماهش را به قتل رساندند. برادر کوچک لوطیا خواهر ماهش یعنی جیوتی ( سوپارنا آناند ) را می رباید و ماهش برای دفاع از حیثیت خواهرش برادر لوطیا را می کشد و از این رو به یکسال حبس محکوم می شود. دوست صمیمی ماهش بنام بابان ( چانکی پاندی ) به همراه دوستانش به یکی از کازینوهای لوطیا پاتان حمله می کند. شیاملال برای تسویه بدهی اش موهینی را وادار به رقص در یک کلوپ شبانه می کند. ماهش با عنوان جدید مونا از زندان آزاد می شود و به یک تبهکار تبدیل می شود. لوطیا پس از اینکه از بازگشت او باخبر می شود موهینی را می رباید. ماهش، بابان و دوستانش به محله لوطیا یورش می برند و موهینی را نجات می دهند. ماهش برای اینکه موهینی را درگیر زندگی پر مشقت و خلاف خود نکند او را از خود می راند. موهینی پس از فهمیدن ماجرا نزد ماهش می رود و او هم موهینی را می پذیرد. لوطیا برای کشتن ماهش در یک کشتی مخفی می شود و بابان سراغ او می رود. در طی یک درگیری لوطیا، بابان را می کشد و خودش هم توسط ماهش به قتل می رسد. در نهایت ماهش به رئیس پلیس ( سورش اوبروی ) می گوید که برای هر مجازاتی از سوی قانون آماده است.

دانشنامه آزاد فارسی

اَسید (acid)
در علم شیمی، ترکیب آزادکنندۀ یون های هیدروژن (+Hیا پروتون)، در محیط حلال یون کننده (معمولاً آب). اسیدها با بازها ترکیب می شوند و نمک ها را تولید می کنند. به صورت حلال نیز عمل می کنند. اسیدهای قوی خورنده اند. اسیدهای رقیق مزۀ ترش یا تندی دارند، هرچند در برخی از اسیدهای آلی، شاید به سبب مزه های ویژۀ دیگر، چندان محسوس نیست. قدرت هر اسید برحسب غلظتیون هیدروژن اندازه گیری می شود؛ این غلظت را بامقدارpHمعین می کنند. همۀ اسیدهاpH کمتر از هفت دارند. اسیدها را می شود برحسب قدرتِ بازی (تعداد اتم های هیدروژنِ آمادۀ ترکیب با باز) به تک بازی، دوبازی، سه بازی، و برهمین قیاس؛ یا برحسب درجۀ یون شدن آن ها (تعداد اتم های هیدروژنِ آمادۀ تفکیک در آب) طبقه بندی کرد. مثلاً، در این طبقه بندی، اسید سولفوریک رقیق در زمرۀ اسیدهای دوبازی قوی (بسیار یون شده) جای می گیرد. برخی از اسیدهای غیرآلی عبارت اند از بوریک، کربونیک، هیدروکلریک، هیدروفلوئوریک، نیتریک، فسفریک، و سولفوریک. برخی از اسیدهای آلی عبارت اند از اتانوئیک (استیک)، بنزوئیک، سیتریک، متانوئیک (فرمیک)، لاکتیک، اگزالیک، و سالی سیلیک و همچنین ترکیبات پیچیده تری مانند نوکلئیک اسیدها و آمینواسیدها. اسیدهای سولفوریک، نیتریک، و هیدروکلریک را گاه اسیدهای معدنی می گویند. بیشتر اسیدهایی که در طبیعت یافت می شوند به صورت ترکیبات آلی اند، مانند اسیدهای چربR-COOH و اسیدهای سولفونیکR-SO۳H که درآن ها Rیک ساختار مولکولی آلی است. همۀ اسیدها وقتی که در آب حل شوند، یون هیدروژن ایجاد می کنند. مثلاً در اسید هیدروکلریک هرگاه گاز هیدروژنِ کلرید با آب واکنش کند، یون هیدروژن تولید می شود:HCl (g) + aq = H+ (aq) + Cl- (aq) درواقع، واکنش اسیدها واکنش یونH+ (aq) است. این واکنش ها به قرار زیرند:
با شناساگرها. اسیدها با شناساگرها با رنگی مشخص واکنش می دهند، مثلاً لیتمیوس قرمز می شود.
با قلیاها. اسیدها با قلیاها ترکیب می شوند و نمک و آب می دهند. به این فرآیند خنثی شدن می گویند. مثلاً اسید هیدروکلریک وقتی به هیدروکسید سدیم افزوده شود، نمک کلرید سدیم و آب می دهد: HCl (aq) + NaOH (aq)→ NaCl (aq) + H۲O
با کربنات ها. اسیدها با کربنات ها و هیدروژن کربنات ها تشکیل نمک می دهند و دی اکسید کربن آزاد می کنند. مثلاً، اسید نیتریک وقتی به هیدروژن کربنات سدیم افزوده شود، چنین واکنش می دهد: HNO۳ + NaHCO۳→ NaNO۳ + CO۲ + H۲O
با فلزات. اسیدها وقتی که با فلزات واکنش کنند، غالباً هیدروژن آزاد می کنند و نمک تشکیل می دهند. مثلاً واکنش منیزیوم و اسید سولفوریک تولید سولفات منیزیوم و هیدروژن می کند:Mg + H۲SO۴→ MgSO۴ + H۲ اسیدها با بسیاری از بازها، مانند اکسیدها و هیدروکسیدها، واکنش می کنند. اما محصول همواره در آب محلول نیست و ممکن است نمک رسوب کند، مثلاً هرگاه اسید سولفوریک با ترکیبات کلسیم، مانند اکسید، هیدروکسید یا کربنات واکنش کند، سولفات کلسیم نامحلول تولید می کند.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] اسید (ابهام زدایی). اسید ممکن است در معانی ذیل و یا اسم برای اشخاص ذیل باشد: • اسید بن حضیر، اُسید بن حُضیر بن سِماک بن عتیک اوسی، یکی از صحابه پیامبر اکرم (ص) و از جمله راویان• اسید بن عمرو، از متولیان کعبه در روزگار جاهلیت• اسید بن مالک، یکی از قاتلین عبدالله بن مسلم بن عقیل
...

ویکی واژه

هر جسم هیدروژن داری که به حالت محلول، یون هیدروژن (پروتون)
acido
آزاد کند و به جای هیدروژن آن فلزی جانشین شود و تشکیل نمک دهد. بیشتر اسیدها خورنده هستند و مزة ترش دارند.

جمله سازی با اسید

فلک کز زنگی شب می هراسید به چشم مهر در عالم دگر دید
مسجد و منبر و محراب به حجاج دهد گوشه گیری همه باسید سجاد بود
گزارش محتوای نامناسب
فال تک نیت
فال شیخ بهایی
فال احساس
فال کارت