شاهی که با نامهای ترهتیزک و ترهتندک نیز شناخته میشود، یکی از سبزیهای محبوب و پرکاربرد در سفرههای ایرانی است که بهصورت خام و گاهی اوقات در برخی غذاها بهصورت پخته مصرف میشود. این گیاه علفی و یکساله در طب سنتی ایران با نامهای هیجر جریز بستانی و رشاد نیز معروف بوده و بهدلیل دارا بودن مقادیر قابلتوجهی ویتامین C، از دیرباز در درمان سرماخوردگی مورد استفاده قرار گرفته است. برگهای آن به رنگ سبز روشن، گلهایش کوچک و به رنگ سفید یا ارغوانی مایل به قرمز با عطری ملایم هستند که به صورت خوشهای در انتهای ساقه ظاهر میشوند.
تخم شاهی که به آن سپندان گفته میشود و در زبان مازندرانی با عنوان ترتیزک شناخته میشود، حاوی ترکیبات شیمیایی ارزشمندی از جمله آلکالوئید اسید سناپینیک، کولین اتر و یک اسانس روغنی با خاصیت استروژنی است. همچنین، با خیساندن تخم شاهی در آب، مادهای لیزاب و لعابدار تولید میشود که میتوان از آن بهعنوان جایگزینی برای صمغ عربی و کتیرا استفاده کرد. این گیاه خودرو که ارتفاع آن به ۲۰ تا ۳۰ سانتیمتر میرسد، در حالت تازه بهعنوان طعمدهنده در غذاها و دمنوشها کاربرد دارد و بخشهای مختلف آن شامل برگ، گل، میوه و دانه، در زمره مهمترین اجزای دارویی گیاه محسوب میشوند. با وجود خواص متعدد شاهی، لازم است در انتخاب و مصرف آن دقت لازم به عمل آید. مشاهده لکههای سفید روی برگهای ترهتیزک که ناشی از فعالیت نوعی قارچ بیماریزا است، نشاندهنده آلودگی گیاه میباشد و توصیه میشود از مصرف چنین نمونههایی جداً خودداری شود.