دانشنامه اسلامی
قضیه شرطیه منفصله دارای عکس (اعم از عکس مستوی و عکس نقیض) نیست، زیرا مفاد قضیه منفصله، عناد بین دو جزء قضیه است و مقدم یا مؤخر کردن اجزا، تغییری درمعنا ایجاد نمی کند، از این رو عکس کردن، بی فایده است. عکس نقیض موافق قضیه شرطیه متصله (اعم از متصله لزومیه و اتفاقیه) به این طریق است که نقیض مقدم را تالی و نقیض تالی را مقدم قرار دهیم؛ به شرط بقای صدق و کیف (ایجاب و سلب) قضیه اصل در قضیه عکس نقیض. عکس نقیض مخالف قضیه شرطیه متصله (اعم از: متصله لزومیه و اتفاقیه) به این طریق است که عین مقدم را تالی و نقیض تالی را مقدم قرار دهیم، به شرط بقای صدق و اما کیف (ایجاب و سلب) قضیه اصل و قضیه عکس نقیض با هم مخالف خواهند بود. البته کمیت (کلی و جزئی بودن) که در قضیه شرطیه به معنای دوام و استمرار حکم یا عدم دوام آن است، در عکس نقیض (اعم از موافق و مخالف) لازم نیست با قضیه اصل مطابق باشد.
نحوه انعکاس قضیه شرطیه
الف) به لحاظ کیف (ایجاب و سلب): در عکس نقیض موافق، قضیه موجبه و سالبه به مثل خود منعکس می شوند و در عکس نقیض مخالف، موجبه تبدیل به سالبه و سالبه تبدیل به موجبه می شود. ب) به لحاظ کمّ (کلیت و جزئیت): حکم عکس مستوی دو موجبه (کلیه و جزئیه) در عکس نقیض دو سالبه جاری می شود و حکم عکس مستوی دو سالبه (کلیه و جزئیه) در عکس نقیض دو موجبه جاری است.
← عکس نقیض متصله سالبه
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.• ابن سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق).• علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.
...
