دانشنامه اسلامی
به آیه ۱۱۱ سوره اسراء "آیه عز" یا "آیه عزت" می گویند: (وقل الحمد لله الذی لم یتخذ ولدا ولم یکن له شریک فی الملک ولم یکن له ولی من الذل وکبره تکبیرا)؛ "و بگو ستایش خدایی را که نه فرزندی گرفته و نه در جهانداری شریکی دارد و نه خوار بوده که(نیاز به) دوستی داشته باشد و او را بسیار بزرگ شمار ".
اسراء/سوره۱۷، آیه۱۱۱.
سیوطی در الدرالمنثور به نقل از احمد و طبرانی از معاذ بن انس روایت کرده است که گفت: رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم فرمود: آیه (وقل الحمد لله الذی لم یتخذ ولدا…) "آیه عزت" است. در این آیه به سه مورد از صفات خدا اشاره شده است:۱. نفی فرزند : داشتن فرزند دلیل بر نیاز، جسمانی بودن و شبیه و نظیرداشتن است.۲. نفی شریک: وجود شریک دلیل بر محدودیت قدرت و حکومت یا عجز و ناتوانی است.۳. نفی ولی و حامی در برابر مشکلات و شکست ها: نفی این صفت نیز از خداوند بزرگ و بی نهایت بدیهی است.
نفی اعتقاد انحرافی سه گروه
مرحوم طبرسی از برخی مفسران نقل می کند که این آیه ناظر به نفی اعتقاد انحرافی سه گروه است:۱. مسیحیان و یهودیان که برای خدا فرزند قائل بودند؛۲. مشرکان عرب که برای او شریکی می پنداشتند؛۳. ستاره پرستان و مجوسیان که برای خداوند یاور قائل بودند.
سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، ج۱، ص۲۰۱.
...
[ویکی شیعه] آیه عز. آیه عِز (آیه عزت در فارسی)، به آیه ۱۱۱ سوره اسراء گفته می شود که خدا را به واسطه نداشتن فرزند، شریک و نیاز به یاور، شایسته ستایش می داند. این آیه مردود کننده عقاید مشرکان و یهودیان و مسیحیان در مورد خدا دانسته شده و در روایات، خواصی برای خواندن آن بیان شده است.
آیه عز را پیامبر اسلام به این اسم، نام نهاده و علت این نام گذاری آن است که آیه، وجود فرزند و شریک را برای خدا نفی نموده است. همچنین یاری کننده ای را که خدا با نیاز به یاری او ذلیل گردد، نفی کرده است.
مطابق با برخی روایات، پیامبر اکرم(ص) آیه عز را به کودکان بنی هاشم هنگامی که توانایی روان سخن گفتن را به دست می آوردند، آموزش می داد. و در روایتی از آن حضرت آمده است:
