دانشنامه اسلامی
این کتاب به همراه بیست دو رساله دیگر در مجموعه ای به نام رسائل ابن سینا، به چاپ رسیده است.
رساله، در قالب یک مقدمه کوتاه و دوازده عنوان، تنظیم شده است.
مقدمه، درباره انگیزه تألیف رساله است. مطالبى که در رساله، بررسى شده اند، عبارتند از: اثبات واجب الوجود، وحدانیت واجب، نفى علل از واجب، توضیح پاره اى از صفات واجب از قبیل علم، حیات، اراده و...، توضیح در مورد صدور افعال از واجب و توضیح در مورد قضا و قدر واجب.
مؤلف، در اثبات واجب الوجود مى گوید: موجود، یا براى وجود خود داراى سببى است یا براى وجود خود سبب ندارد؛ اگر براى وجودش سبب باشد، مى شود ممکن الوجود و اگر سبب نداشته باشد واجب الوجود خواهد بود...
در اصل دوم نیز استحاله اثنینیت(دو بودن) واجب را مطرح کرده و با برهان ذاتى و عرضى که اگر بیش از یک واجب باشد، یکى از آن دو عرضى خواهد بود و معلول، این مطلب را به اثبات مى رساند. سومین اصل رساله در نفى علل از واجب است؛ ابن سینا در این اصل به دنبال نفى علل اربعه؛ یعنى علت فاعلى، علت غایى، علت مادى و علت صورى از واجب الوجود مى باشد. وى براى نفى هر کدام از این علل براهینى را مطرح مى کند.
[ویکی اهل البیت] العرشیه (کتاب). الحکمة العرشیة اثری است به قلم فیلسوف و حکیم نامدار شیعی و ایرانی صدرالدین محمد بن ابراهیم بن یحیی قوامی شیرازیملقب به صدرالمتألهین و ملاصدرا متولد در سال 979 هـ.ق و متوفی در سال 1050 هـ.ق و به قول اصح 1045 هـ.ق.
نام کتاب بنا به تصریح مؤلف آن در مقدمه الحکمة العرشیة است که به عرشیة شهرت یافته است. مؤلف در مقدمه کتاب می گوید و هذه المسائل المرسومة فی هذه الرسالة الموسومة بالحکمة العرشیة... عرشیه، انتشارات مولی، ص 219.
نامیدن کتاب به این نام از آن جهت است که مطالب عرضه شده در آن از طریق معمول یعنی بحث و تعلم کسی بدست نیامده بلکه مستقیماً از مشکوة نبوت و ولایت و با روشی اشراقی حاصل گشته است.
بل هذه قوابس مقتبسة من مشکوة النبوة والولایة مستخرجة من ینابیع الکتاب والسنة و من غیر أن تکتب من مناولة الباحثین أو مزاولة صحبة المعلمین... همان، ص 218.
مؤلف در مقابل حکمت بحثی عناوین حکمت متعالیه و حکمت مشرقیه و حکمت عرشیه را بکار برده است و نام مبسوطترین اثر خود را الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة نهاده و نام این اثر را نیز الحکمة العرشیة گذاشته است.
قابل توجه است که هر سه عنوان در کلمات ابن سینا نیز در مقابل حکمت بحثی بکار رفته است، (منظور از حکمت مقابل حکمت بحثی حکمتی است که بحثی صرف نیست نه این که اصلا بحثی نیست).
در مورد عنوان حکمت متعالیه در اشارات در باب وجود نفس ناطقه برای افلاک می گوید: ثم إن کان ما یلوحه ضرب من النظر مستورا إلا علی الراسخین فی الحکمة المتعالیة... شرح اشارات، ج3، ص399.
