دانشنامه اسلامی
کتاب مشتمل بر دو جزء می باشد که به صورت باب باب تنظیم شده است و در مجموع کتاب مشتمل بر56 باب است. در جزء اول مهم ترین فنون ادب و تفاوت آن با هزل و مطالبی از این دست آمده است. در جزء دوم نیز چگونگی آراستگی ظریفان و مانند آن ذکر شده است. شیوه نگارش نویسنده تقلید از تألیفات پیش از خود است و بدور از تکلف و تصنع و همراه با اشعار و داستان های فراوان است.
از اوسط قرن سوم هجری اختلاط ملل اسلامی و فرهنگ های مختلف آن به حدی رسید که دیگر فاصله میان عرب و موالی پرشده بود و یک سلسله ارزش های نوین اخلاقی و اجتماعی و فرهنگی در جامعه غلبه می یافت، یا دست کم بین خواص و فرهیختگان حاکم می شد. یکی از این فرهیختگان که خود از جمله ثبت-کنندگان آن واقعیت و تصویرکنندگان آن فرهنگ نوین یا ترکیب نوین فرهنگی بود، محمد بن اسحاق یحیی الوشاء است.
توجه به فرهنگ در عصر اموی با مطرح شده قصص قدیم عرب و اسرائیلیات و سپس آداب ایرانی شروع شد و بعدها بویژه در عصر عباسی با ترجمه فرهنگ یونانی به کمال رسید. خلفای اموی و عباسی برای تربیت فرزندان خود استادان لغت و اخبار عرب را اجیر می کردند. در چنین فضایی بود که امثال جاحظ، ابن قتیبه، ثعلب و مشّاء پیدا شدند.
قسم اول کتاب با ذکر حدود «ظرف» و قواعد اخلاقی آن آغاز می شود و با مباحثی مانند ضرورت کسب علم، تبیین مکارم اخلاق و مقومات آن؛ مانند ذم حسد و کلام بیهوده، نهی از مزاح، امر به گزینش دوستان و خوشرویی با آنان و امر به زیارت آن ها ادامه می یابد.
