دانشنامه اسلامی
وی در بصره متولد شد و در همان جا پرورش یافت.تاریخ تولد وی را حوالی دهه هفتم از قرن دوم و حدودآ در ۱۶۵ هجری ذکر کرده اند. برخی او را عَنَزی، منسوب به عَنَزه، از قبایل عدنانی ، دانسته اند.
← پدر محاسبی
بیشتر عمر وی در بغداد سپری شد و در همان جا درگذشت. در روزهای ورودش به بغداد، این شهر مرکز تلاقی فرهنگهای یونانی ، ایرانی ، عربی و اسلامی بود.محاسبی پس از مواجهه با این فرهنگها و جاذبه های هر کدام و مشاهده اختلافات آن ها با یکدیگر، با جد و جهد به کار برخاست و پس از اخذ مواد و عناصری از آن ها سرانجام راه و روش اهل سنّت را به گونه ای آمیخته با تصوف برگزید و همه کوشش خود را وقف ترویج این روش و مبارزه با مخالفان آن کرد.
فعالیت علمی
حارث محاسبی از یزیدبن هارون و محمدبن کثیر صوفی و کسانی که در طبقه آن دو بودند حدیث روایت کرد و از امام شافعی فقه فراگرفت.وی بیانی روان و شیرین و ممتاز داشت که حتی مخالفان را متأثر می ساخت، چنان که یک بار احمد بن حنبل ، از مخالفان سرسخت حارث، پنهانی در جایی نشست تا سخن وی را بشنود و با شنیدن سخنان وی سخت متأثر شد و گریه کرد. افراد زیادی از حارث روایت کرده اند. همچنین حسن مسوحی از مصاحبان سالمند او و جنید بغدادی از مریدان او بودند.جنید پرسشهایی مطرح می کرد و پاسخ می گرفت. بیشتر آنچه ابونعیم از محاسبی نقل کرده به روایت از جنید است. احمد بن عاصم انطاکی ، از صوفیان مشهور، و ابوحمزه بزازِ بغدادی هم از مریدان او بودند. حارث بیش تر وقت خود را به تدریس و عبادت و وعظ و تألیف می گذراند و به دلیل توجه به مباحث کلامی و مطالعه مقالات اهل کلام و نگارش کتابهایی در این زمینه، توانایی یافت که حتی در کتابهای عرفانی و اخلاقی اش گونه ای تفکر و نظم و ترتیب منطقی را حاکم سازد. چندی نگذشت که آوازه محاسبی در بغداد پیچید و سپس به همه مناطق جهان اسلام راه یافت.کراماتی نیز به او نسبت داده اند. برخی از اهل سنّت، سیره او را مطابق سیره ابوذرِ غفاری دانسته و علت اتخاذ چنین سیره ای را همانندیهای موجود در محیط زندگی وی با محیط ابوذر شمرده اند.
آرا و اندیشه های محاسبی
...
